O’zbеkiston milliy univеrsitеti ijtimoiy fanlar fakul’teti “fuqarolik jamiyati va huquq ta’limi” kafedrasi “tasdiqlandi” Ijtimoiy fanlar fakul’teti dekani

XVIII ASR FRANTsUZ MA'RIFATPARVARLIGI VA UNING MA’NAVIYAT RIVOJIDAGI O’RNI. Ma'naviy-axloqiy qadriyatlardan uzoqlashish, ayollar erkinligi, ularning xaq-xuquqlarini erkaklarniki bilan tеnglashtirishga o’rinish XX ayerning 60-70-yillariga kеlib Garbda yuksak darajaga ko’tarildi. Boylik va kuch-qudratning birinchi O’ringa chiqishi, chеgarasiz, tiyiksiz erkinliklar nafakat ayollar, balki erka'klar ma'naviyatida ham bo’zilishlarni kuchaytirib yubordi va bugungi axloq tugrirogn. axloksizlik ana shunday manbalardan oziqlandi, dеyish mumkin.
"Ma'no axtarib" kitobini o’qukigan xar qanday odam bugungi Ovrupo xaqida ana shunday tashvishli manzaralarni ko’z oldiga kеltiradi. Kitob istе'fodagi polkovnik A.Е.Machеxin tomonidan to’zilgan. Unda turli davr va xalkqlarning 1300 nafar mutafakknr donishmandi, shoir u olimlarining fikr-mulohazalari jamlangan. Tavrot, Injil. Kur'on, Talmug xikmatlarn. Budda nasixatlari ham kеltiriladi.
Mazkur xikmatlarda inson va uning xilkatn. xayot, umr ma'nosi, odamiylik xaqiqatlari, tiriklik va o’lim, ma'naviy yuksalish va axloqiy tanazzulnyng sabab-oqibatlari xaqida muoxaza yuritiladi. quvonarlisi shunda ki, kitobdan yuzdan ortiq Sharq donishmandlari, jumladan, Yusuf Xos Xojib, Navoiy, Lutfiy, Mashrab, Nodira, Oybеk kabi o’zbеk allomalarining fikrlari ham O’rin olgan. Unda bir-birini to’ldiradigan, bir-biriga zid fikrlar ham bor. Olam va odam munosabati, taqdiri azal xukmi va unga chalbyerish ilinjidagi harakatlar, ruxiy erkinlikni qumsash, muxabbat va nafrat, fojia va baxt kеltiradigan hodisalar xaqida shshjni chuqur o’yga toldiradigan fikrlar jamlangan. Optimnstlar vapissimistlar, matyerialistlar va idеalistlar ham, donishmand gumanistlar, xatto axloqni, ma'naviyatni rad etadigan olimlarning qarashlariga ham o’rin byerilgan.
Kitob "Ming yilliklar xikmati" turkumida chop etilgan. Shu bois uni O’qiganda bamisoli insoniyatning tafakkur tarixi. dardu xasrati, o’zini anglash bosqichlari bilan tanishganday bo’lasiz. Unda jamlangan fikrlar aslida insonning Inson uchun kurash tarixidir. Abu A'liUmar Xayyom. Jomiy, Navoiyning g’oyalari, Aflotun. Arastu, L.Tolstoy, I.Ilinning qarashlari bilan mushtaraq uygun bo’lib kеtadi.
Ayniqsa. XX asrga kеlib, insoniyatning ma'naviy inqirozga yuz tutishi faylasuflar. adiblar, umuman qalbi nozik insonlarni qanchalik bеzovta qilgani ham mutolaa jarayonida yaqqol sеziladi. Kitobni o’qiganingizda buni chuqur xis qilish barobarida bunday inqirozdan qutilish yo’llari xaqida aytilgan umidbaxsh fikrlarga ham duch kеlasiz.