O’zbekiston milliy universiteti fakulteti

2.
 
Yer po’stining kimyoviy tarkibi 
Yer po‘stining kimyoviy tarkibini aniqlashda F.V.Klark, V.I.Goldshmidt, 
V.I.Vernadskiy, A.Ye.Fersman, A.N.Vinogradovning xizmatlari katta. 1889-yilda 
amerikalik olim F.V.Klark tog‘ jinslarining kimyoviy tahlillaridan 6000 ga yaqinini 
to‘plab, litosferaning o‘rtacha tarkibini hisoblaydi.1939-yilda rus olimi A.Ye.Fersman 
elementlarning yer po‘stidagi yoki biror-bir tizimdagi (masalan, Yer shari, Quyosh 
atmosferasi va h.k.) foizlardagi o‘rtacha miqdorini «kimyoviy elementlarning klarki»
deb atashni taklif qilgan. Klark o‘lchovi elementlarning geokimyoviy tomonlarini 
o‘rganishda keng qo‘llaniladi.
Yer po‘stining kimyoviy tarkibi (birikmalarning og‘irligi bo‘yicha, % hisobida) 
V.I.Vernadskiy, V.M.Goldshmidt, I.V.Nodak, G.Geveshi va boshqalar ma’lumotlari 
asosida tuzilgan quyidagi jadvalda keltirilgan. 
Kompo-
nentlar
F. Klark 
bo‘yicha
V. Goldshmidt 
bo‘yicha
A. Beus 
bo‘yicha
B. Luts 
bo‘yicha
A. Ronov va A.Yaroshevskiy 
bo‘yicha
SiO2
60,3
60,5
60,6
63,0
59,3
TiO2
1,0
0,7
1,0
0,6
0,7
Al2O3
15,6
15,7
16,1
15,7
15,0
Fe2O3
3,2
3,3
3,1
2,1
2,4
FeO
3,8
3,5
–
4,0
5,6
MnO
0,1
0,1
0,2
0,1
0,1
MgO
3,5
3,6
5,3
3,6
4,2
CaO
5,2
5,2
3,8
5,0
7,2

---

Na2O
3,8
3,9
2,2
3,4
2,5