O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭКВАТОРИАЛ ГВИНЕЯ, Эквато-
риал Гвинея Республикаси — Экватори-
ал Африка, Атлантика океани соҳилида 
жойлашган давлат. Таркибига материк 
қисм — РиоМуни ҳамда Биоко о. ва 
бошқалар майда ороллар киради. Майд. 
28,1 минг км
2
. Аҳолиси 498,1 минг киши 
(2002). Пойтахти — Малабо шаҳри Маъ-
мурий жиҳатдан 7 провинция (ргоутсе)га 
бўлинади.
Давлат тузуми. Э.Г. — республика. 
Амалдаги конституцияси 1991 йил 17 
нояб.даги референдумда маъқулланган; 
1995 йилда тузатишлар киритилган. Дав-
лат бошлиғи — президент; у умумий овоз 
бериш йўли билан 7 йил муддатга сайла-
нади ва яна бир неча марта сайланиши 
мумкин. Қонун чиқарувчи ҳокимиятни 
парламент (халқ вакиллари палатаси), 
ижрочи ҳокимиятни бош вазир бошчили-
гидаги ҳукумат амалга оширади.
Табиати. 
Э.Г. 
континентал 
қисмининг ер юзаси бал. 600—900 м 
бўлган тоғликлар (энг баланд жойи 1200 
м), соҳили камбар пасттекислик. Био-
ко вулканли оролида мамлакатнинг энг 
баланд жойи —СантаИсабель чўққиси
(3008 м) бор. Иқлими экваториал, доим 
сернам. Ойлик ўртача т-ра 24° дан 28° 
гача. Ёғин миқдори йилига 2000 мм дан 
зиёд, оролларда 2500 м гача. Дарё кўп, 
ҳаммаси серсув ва серостона, фақат қуйи 
қисмида кемалар қатнайди. Асосий дарё-
си — Мбини. Ўсимликлари қизилсариқ 
латерит тупроқдарда ўсувчи доим яшил 
сернам экваториал ўрмонлардан иборат. 
Ўрмонларда қимматбаҳо ёғоч олинади-
ган 150 дан ортиқ дарахт тури — мой-
ли ва кокос пальмалари, темир дарахти, 
окуме ва бошқалар ўсади. Ҳайвонот ду-
нёси бой ва хилмахил: маймун, кийик, 
мангуст, ғизол, фил, қоплон ва бошқалар 
яшайди.
Аҳолисининг аксариятини бантулар-
га мансуб фанг ва буби халқлари ташкил 
этади. РиоМуни соҳилида бенга, ком-
бу, ленге ва бошқалар халқлар яшайди. 
Расмий тил — испан тили. Диндорлар-
нинг асосий қисми католиклар; проте-
стантлар ҳам бор. Аҳолининг бир қисми 
анъанавий маҳаллий динларга эътиқод 
қилади. Шаҳар аҳолиси 29,2%. Муҳим 
шаҳарлари: Малабо, Бата.
Тарихи. 1472 йил бошида Португа-
лиянинг Фернандо По бошчилигидаги 
экспедицияси Гвинея қўлтиғидаги орол-
га келиб тушди (кейинчалик бу орол 

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
29
Фернандо По номи билан аталди; 1979 
йилдан Биоко о.) ва уни ўз мулки деб 
эълон қилди. 1592 йилдан оролларни 
мустамлакага айлантириш ҳаракати бош-
ланди. 1778 йилдан у Испания Гвинеяси 
номи билан Испания мулки бўлиб қолди 
(1843 йилдан Испания оролда мустаҳкам 
ўрнашиб олди). Мамлакатнинг материк 
қисми — РиоМуни Испания ва Фран-
ция мулкига айланди (улар ўртасидаги 
чегара 1900 йил белгилаб олинди). Э.Г. 
аҳолиси кўп йиллар мобайнида ўз озод-
лиги ва мустақиллиги учун курашиб кел-
ди. Айниқса, бу кураш 20-асрнинг 30-й.
лари охиридан жиддий тус олди. 1960 
йил Испания ҳукумати Э.Г.нинг мустам-
лака мақомини бекор қилишга мажбур 
бўлди ва уни Испаниянинг «денгиз орти» 
провинциясига 
айлантирилганлигини 
эълон қилди. 1964 йил унга «ички мух-
торият» мақомини берди. Миллий озод-
лик ҳаракатининг авж олиши натижасида 
1968 йил 12 октда мамлакат Э.Г. номи 
билан мустақилликка эришди. Э.Г. 1968 
йилдан БМТ аъзоси. ЎзР суверенитетини 
1992 йил 17 янв.да тан олган ва 1993 йил 
24 июнда дипломатия муносабатлари 
ўрнатган. Миллий байрами — 12 октябр 
— Мустақиллик куни (1968).