O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd


Неъмат Маҳкамов.  ЭВФОНИЯ



Download 2,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/328
Sana24.02.2022
Hajmi2,2 Mb.
#207098
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   328
Bog'liq
O zbekiston Milliy Ensiklopediyasi - E harfi

11
Неъмат Маҳкамов. 
ЭВФОНИЯ (юн. — еирпоша — 
оҳангдорлик, оҳангдошлик) — нутқнинг 
оҳангдорлигини таъминловчи турли 
хил фонетик усуллар, ҳолатлар мажмуи; 
фониканит таркибий қисмларидан. Э. 
нутқнинг деярли барча турлари учун хос. 
У нутқнинг талаффузга осон, эшитувчи-
га ёқимли тузилади. Э. фикрнинг эстетик 
гўзаллигини, мусиқийлигини ва эмо-
ционал таъсирчанлигини таъминлайди, 
шеърий ритмнинг изчиллигини, поэтик 
фикрнинг жарангдорлигини ифодалайди. 
Қофия, аллитерация, ассонанс ва товуш 
такрорланиши Э.нинг усул ва воситалари 
ҳисобланади.
ЭГА — гапнинг бош бўлакларидан 
бири; гапни ташкил этишда муҳим 
роль ўйнайди. Э. фикрнинг кимга, ни-
мага қарашли эканлигини англатади, 
шу жиҳатдан кесим билан ўзаро яқин 
боғланган. Э., одатда, кесим орқали, ке-
сим эса Э. орқали, бир-бирига нисбат 
бериш билан белгиланади. Грамматик 
жиҳатдан Э. бошқа бўлакларга нисба-
тан ҳоким вазиятни эгаллайди (баъзи 
илмий адабиётларда мутлақ ҳоким си-
фатида гапнинг кесими кўрсатилади). Э. 
вазифасида келган сўз эгалик ва кўплик 
қўшимчаларини қабул қила олади ва 
бош келишлик шаклида қўлланади. У 
кўпинча от, олмош, отлашган сўз ва сўз 
бирикмаси билан ифодаланади. Э., асо-
сан, кесимдан аввал келади; бундай сўз 
тартиби Э.нинг грамматик белгиларидан 
биридир. Баъзан кесимдан кейин ишла-
тилиши ҳам мумкин; бу ҳодиса инверсия 
дейилади. Э. баъзан биргина сўздан, баъ-
зан эса бир неча сўздан, яъни синтактик 
бирликдан иборат бўлади. Мас: Т и н ч 
л и к урушни енгади. Ишлаган тишлар, 
ишламаган кишнар (Мақол). Отларнинг 
отхонага олиб ўтилмагани Зиёдиллани 
таажжублантирди (Ҳ.Ғулом).
Э. гапда ҳар доим бирор сўз ёки 
сўзлар бирикмаси билан ифодалани-
ши шарт эмас. Баъзи гапларда Э. тушиб 
қолиши, яширин бўлиши мумкин. Э.нинг 
гапда қўлланиши ёки қўлланмаслиги гап-
нинг мантиқий мундарижаси, грамматик 
шакли ва нутқ услуби билан бевосита 
боғлиқ.
Неъмат Маҳкамов. 

Download 2,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   328




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish