O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭКССУДАТИВКАТАРАЛ ДИАТЕЗ 
— аллергик ҳолат. Асосан, ёш болалар-
да учрайди. Э.к.д.га чалинган боланинг 
териси ва шиллиқ қаватлари турли таъ-
сиротларга ҳамда катараляллиғланиш 
касалликларига мойил бўлиб қолади. 
Бола организмида моддалар алмашину-
вининг бузилиши ёки баъзи озиқ-овқат 
маҳсулотлари (мас, сут, тухум, қулупнай, 
цитрус мевалар, асал, шоколад)ни 
кўтара олмаслик Э.к.д.га сабаб бўлиши 
мумкин. Э.к.д.и бор боланинг териси 
чақалоқлигидаёқ ўзгаради; кейинроқ, 
яъни бола овқатга ўргатилганда териси-
даги ўзгаришлар яққол кўринади; 3—5 
ёшда анча камаяди. Дастлаб боланинг 
тизза бўғимларида ва қош равоғида 
сарғимтир, 
кепакланиб 
турадиган 
доғлар пайдо бўлади; бола тўғри парва-
риш қилинган бўлса ҳам териси сувчи-
раб туради; бола 1,5—2 ойлик бўлгач, 
юзи қизариб, қасмоқланади; оғирроқ 
ҳолларда қасмоқ қўпайиб, тугунтугун 
бўлиб қолади. Э.к.д.ли бола ўткир ре-
спиратор касалликлар, тумов, ангина, 
бронхит ва бошқалар касалликларга тез 
чалинади, уларда кўз шиллиқ пардаси-
нинг яллиғланиши (қ. Конъюнктивит), 
ўрта қулоқ яллиғланиши (қ. Отит) ку-
затилади, тез-тез ичи бузилиб туради. 
Бундай болалар бирор касаллик билан 
оғриб тузалганидан кейин анчагача ўзига 
келолмай юради. Бола хомсемиз, рангпар 
бўлиб, қовоқлари шишади, иштаҳаси ба-
ланд, баъзи болаларда бир оз пасайиши 
мумкин. Уларда инфекцион касалликлар 
бир қадар оғир кечади.
Болалар 
қичимаси 
(строфулюс), 
одатда, 2—3 яшар болаларда учрайди; 
тананинг пастки қисми ва оёқларга май-
да тугунча ва тошмалар тошади. Бун-
га кўпинча шоколад, тухум, сергўшт 
овқатлар истеъмол қилиш сабаб бўлади.
Нейродермит — болалар экзелвси-
нинг давоми бўлиб, одатда, 3 яшардан 
кейин учрайди. Кўпроқ Э.кд.га чалин-

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
54
ган болаларда кузатилади. Тақим, тир-
сак, букиладиган жой ва йирик бурмалар 
соҳаси қуруқшаб шўралаиди, териси 
дағаллашиб қичишади. Э.к.д.ни врач да-
юлайди. Ўз билгича даво қилиш дардни 
улғайтириб юбориши мумкин. Болага 
шоколад, тухум, икра, какао ва бошқалар 
кучли овқатларни бермаган маъқул. 
Териси бичилишга мойил болаларга 
вақтвақги билан ванна қилиб туриш 
(содали ва марганцовкали) ва болалар 
креми суртиш тавсия этилади. Териси 
яллиғланиб, сувчираб турадиган бола-
ларга ваннадан ташқари муолажаларни, 
хусусан, дориларни врач маслаҳати би-
лан бериш мумкин.
Э.к.д.нинг олдини олишда ҳомиладор 
ва 
эмизикли 
аёлларнинг 
тўғри 
овқатланиши, ҳомиладорлик токсикоз-
ларини вақтида даволатиши айниқса 
муҳим. Э.к.д.га мойил болалар овқати 
ўзига хос тузилади (яна қ. Гўдак).