O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭВПАТРИЙЛАР, евпатрийлар (юн. 
— мўътабар оталар) — Афинада зодагон 
ер эгалари. Ривоятларга кўра, Тесей дав-
рида (мил. ав. тахм. 13-аср) ташкил топ-
ган эркин аҳолининг 3 табақасидан бири 
(геоморлар — майда ер эгалари ва деми-
урглар — ҳунармандлар қатори). Мил. 
ав. 8 — 6-асрларда Э. ижтимоиймулкий 
табақаланиш жараёнида энг яхши ерлар-
га эга бўлиб олишган. Уларнинг ерлари-
да ишловчи чоракорларга ҳосилнинг 5/6 
қисмини беришган, сиёсий ҳокимият 
ҳам улар қўлида тўпланган (фақат Э.гина 
архонтп мансабига сайланиб ареопаг 
аъзоси бўлиши мумкин эди). Қонун 
чиқарувчилар Солон (мил. ав. 594—93 
йлар) ва Клисфен (мил.ав. 6-аср охири)
нинг демократик ислоҳотлари туфайли 
ўз имтиёзларидан маҳрум бўлишган. 
ЭВРИ... (юн. ешу& — кенг) — 
ўзлашма қўшма сўларнинг биринчи 
қисми; кенг, бепоён, хилмахил каби маъ-
ноларни билдиради (мас, эврибионтлар). 
ЭВРИБИОНТЛАР (эври... ва юн. 
Ъюп1о8 — яшаётган) — атроф муҳит 
омилларининг кенг миқёсда ўзгариши 
шароитида яшай оладиган ҳайвонлар 
ёки ўсимликлар. Мас, континентал 
иқлимда яшайдиган кўпчилик қуруқлик 
ҳайвонлари ҳарорат, намлик, қуёш ра-
диациясининг анча ўзгариб туришига 
чидамли. Соҳил яқинида яшовчи орга-
низмларга намлик, ҳарорат ва кўпинча 
шўрланишнинг ўзгариши таъсир этади 
Эврибионтлик организмларнинг муҳит 
омилларининг ўзгаришига чидамлиги 
ёки улар ички муҳити доимийлиги (го-
меостаз)ни бошқариб турувчи махсус 
морфофизиологик 
механизмларнинг 
бўлиши билан боғлиқ. Мас, пойкило-
терм ҳайвонлар ҳароратнинг анча кенг 
миқёсда ўзгаришига чидамли, лекин 
ҳароратнинг фақат муайян чегарасида 
фаол ҳаёт кечиради. Э. стенобионтлар-
та нисбатан кенг ареалта эга.
ЭВРИГАЛИН