O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishning ilmiy asoslari va muammolari” ilmiy tadqiqot markazi

Ijtimoiy xizmatning asosiy maqsadi turmush sharoitlarini inson yashashi uchun me’yoriy, yetarli bo‘lishini ta’minlash, kasbiy faoliyat, kishilar, ijtimoiy guruhlar, shaxsiy va ijtimoiy qiyinchiliklarni qo‘llab-quvvatlash, himoyalash va qayta moslashtirish vositasida bartaraf etishga ko‘maklashish hisoblanadi. Bular ijtimoiy siyosat vositasida erishiladi, u jamiyatda ijtimoiy munosabatlar tizimini yaratishni ko‘zda tutadi, ishlab chiqarish va iqtisodiyotning tobora oshib borayotgan samaraliligini turli ijtimoiy guruhlarning ob’yektiv mavjud manfaatlarini tartibga solish va samaralilashtirishga asoslanadi.

Quyidagilar ijtimoiy xizmatlarning asosiy vazifasi hisoblanadi:

• 
  ijtimoiy va shaxsiy muammolar, vaziyatlarni tashxislash;
  
• 
  ijtimoiy oldini olish;
  
• 
  ijtimoiy qayta tiklash;
  
• 
  ijtimoiy terapiya;
  
• 
  ijtimoiy yordam ko‘rsatish;
  
• 
  ijtimoiy maslahat;
  
• 
  ijtimoiy loyihalash;
  
• 
  ijtimoiy ekspertiza;
  
• 
  ijtimoiy nazorat;
  
• 
  ijtimoiy g‘amxo‘rlik;
  

“Ijtimoiy xizmat” atamasi bozor iqtisodiyoti bilan chambarchas bog‘liq, chunki uning samaradorligiga erishish ijtimoiy qatlamlarning yuzaga kelishi bilan birga kechadi. Agar ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash tarmog‘i tuzilmagan bo‘lsa, unda ijtimoiy sohada muammolar keskinlashadi, ijtimoiy keskinlik yuzaga keladi. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda o‘nlab yillar mobaynida kishilarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash institutlari yaratilgan va ancha muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatmoqda. Ularda “ijtimoiy xodim” kasbi keng tarqalgan kasblardan sanaladi, ijtimoiy tuzilmalar esa ham davlatga qarashli, ham xususiydir.

Ijtimoiy xizmatga bo‘lgan fuqarolarning huquqi davlat tizimidagi ijtimoiy xizmatda davlat tomonidan kafolatlanadi. Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmaganlar ham muayyan mamlakat fuqarolari bilan bir xilda huquqdan foydalana oladi. Ijtimoiy xizmat fuqarolarning uning qarovchisi, homiysi, boshqa qonuniy vakilining davlat hokimiyati va mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarish idoralari, jamoatchilik birlashmalariga murojaati asosida amalga oshiriladi. Quyidagilar aholiga ijtimoiy xizmat ko‘rsatishning asosiy tamoyillari hisoblanadi:

• 
  manzillilik;
  
• 
  adolat (inson qobiliyatlarini amalga oshirish uchun sharoitni ta’minlash);
  
• 
  mumkinlilik;
  
• 
  ixtiyoriylik;
  
• 
  insonparvarlik (insonni oliy qadriyat deb tan olish);
  
• 
  og‘ir hayotiy vaziyatda qolgan balog‘atga yetmaganlarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatishning ustuvorligi;
  
• 
  oshkora emaslik;
  
• 
  oldini olishga yo‘naltirilganlik;
  
• 
  altruizm (o‘zganing manfaatini o‘zining manfaatidan ancha yuqori deb tan olish);
  
• 
  vakolatlilik (ijtimoiy xizmatlar nazariyasi va amaliyotini chuqur bilish);
  
• 
  shaxsiy yondashish (har bir ijtimoiy muammoda muayyan shaxs manfaatlarini ko‘ra olish layoqati);
  
• 
  vositachilik (ijtimoiy xizmatlarni davlat ijtimoiy siyosatining ifodasi tarzida tushunish);
  
• 
  jalb etishlik (mijozning e’tiborini tortish uquvi);
  
• 
  ishonch (mijoz bilan o‘zaro ishonchli munosabatlarni o‘rnatish uquvi).