O’zbekiston davlat jahon tillari universiteti qo’lyozma huquqida udk hotamova iroda ibrohimovna

Tadqiqot natijalarining ishonchliligi va asosiyligi 
sharhlashning ilmiy 
asosi, nazariy tasniflash usullari va nutqda qo‘llanuvchi kognitiv xususiyatga ega 
bo‘lgan qo’shma so’zlar haqidagi ilmiy asarlarda va lug‘atlarda aks etgan yangi 
ma’lumotlarni yig‘ish bilan ta’minlandi. Tadqiqot ishi davomida qo’shma 
so’zlarda o’rganilishi kerak bo’lgan masalalar chuqur o’rganib chiqildi va ularga 
yechim bo’la oladigan farazlar tahliliga e’tibor qaratildi.
Muokamaga qo’yiladigan asosiy mulohazalar:
1) Har qanday tilning qo’shma so’zlari shu tilda so‘zlovchilarning 
madaniyati, urf-odatlari va milliy xarakterini o’zida aks ettiradi.
2) Ingliz va o’zbek tilida qo’shma so’zlarni tasniflashda ularning semantik, 
stilistik va kognitiv jihatlari alohida o’rin tutadi. 
3) Qo’shma so’zlarning kognitiv xususiyatlarini va ularni til va ong 
bog’liqligini o’rganishda kognitiv modellar muhim rol o’ynaydi. Ularni bunday 
tahlil qilishimizda semantik ma’no katta ahamiyatga egadir.
4) Ingliz va o’zbek tillaridagi kognitiv tahlil natijasida aniqlangan kognitiv 
modellarni o’rganish natijasida, ushbu modellar yordamida qaysi semantik guruhga 
xos qo’shma so’zlar yasalishini kuzatish mumkin. Ular arxisema, integral sema va 
differensial semalari orqali konsept to’liq ochib beriladi.
5) So’z yasalishidagi barcha boshqa usullar kabi qo’shma so’zlar ham nutq 
momentida ma’lum bir funksiya bajarib keladi va bu ularning kognitiv 
xususiyatlari bilan bevosita bog‘liq. 
Tadqiqot ishining aprobatsiyasi 
dissertatsiyaning asosiy xususiyatlari 
nashr ettirilgan maqolalarda o‘z aksini topgan. Shuningdek, tadqiqot mavzusi 
yuzasidan O’zbekiston davlat jahon tillari universiteti magistr-talabalar ilmiy 
konferensiyalarida ishtirok etildi va biriktirilgan, rus tili va adabiyoti kafedrasida 
yig’ilishlarida muntazam qatnashib borildi, tadqiqot mavzusi yuzasidan O’zDJTU 
ingliz tili 2 fakultetida leksikologiya fanidan ma’ruzalar o’qildi. 

---