O’zbekiston davlat jahon tillari universiteti qo’lyozma huquqida udk hotamova iroda ibrohimovna

Tadqiqot metodlari:
-
lingvistik tavsiflash metodi (tilshunoslik, asosan, qo’shma so’zlarga 
oid hodisalarni tahlil qilish va tavsiflash maqsadida); 
-
komponent tahlil metodi (qo’shma so’zlar tarkibini o’rganish uchun); 

---

-
kognitiv tahlil metodi (qo’shma so’zlarning kognitiv modellari va 
arxisemalarini o’rganish uchun); 
-
qiyosiy metod (ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlar jihatlarini 
aniqlash maqsadida). 
Tadqiqotning materiali sifatida 
ingliz va o’zbek tillarining izohli, sinonimlar 
lug’atlari hamda, ommaviy- axborot vositalari va badiiy adabiyotlardan 
foydalanildi. 
Tadqiqot natijalarining ilmiy yangiligi.
Dissertatsion tadqiqotda 
quyidagilar birinchi marta amalga oshirildi: 
1)
ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlarning kognitiv xususiyatlari 
qiyosiy tahlilda o’rganildi; 
2)
ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlar kognitiv modellari 
aniqlandi; 
3)
ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlarda konseptuallik hodisasi 
ochib berildi; 
4)
ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlarning kognitiv modellarida 
produktiv va produktiv bo’lmagan turlari o’rganildi.
Tadqiqot natijalarining nazariy ahamiyati 
umumiy tilshunoslik, kognitiv 
tilshunoslik, qiyosiy tilshunoslik, qo’shma so’zlar nazariyasi uchun ahamiyatli 
bo’lgan ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlarning kognitiv xususiyatlari 
qiyosiy tahlilda o’rganilganligi, qo’shma so’zlar kognitiv modellari va ularning 
produktiv va produktiv bo’lmagan turlari aniqlanganligi, ingliz va o’zbek 
tillaridagi qo’shma so’zlarda konseptual xilma-xillik ochib berilganligi bilan 
belgilanadi. 
 
Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati 
filologik oliy o’quv yurtlari 
talabalariga leksikologiya fanidan nazariy kurslarni o‘qitishda, semantika, kognitiv 
tilshunoslik va matn tahlili, fanlaridan ma’ruza va amaliy mashg’ulotlar olib 
borishda, darslik va o’quv qo’llanmalarini ishlab chiqishda, lug’atlar tuzishda
foydalanish mumkinligi bilan aniqlanadi. 

---

Ishchi faraz
. Agar ingliz va o’zbek tillaridagi qo’shma so’zlar kognitiv 
xususiyatlari asosida tahlil qilinadigan bo’lsa, tilshunoslik sohasida qo’shma 
so’zlarning yanada samaraliroq va chuqurroq o’rganilishiga erishish mumkin.