O‘zbekistan Respublikasi Joqari ha‘m Orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

O‘zbekistan Respublikasi Joqari ha‘m Orta arnawli
bilimlendiriw ministrligi
Berdaq atindag‘i Qaraqalpaq Ma‘mleketlik Universiteti
Arxitektura fakulteti
Arxitektura kafedrasi
Arxitektura ta‘lim bag‘dari
Arxitekturaliq joybarlaw pa‘ninen
“Ko'rgizbe saray" temasi boyinsha

Tu‘sindirme xat

Qabillag‘an: Abekeeva A

Orinlag‘an: Abibnazarov Sherzat

No'kis-2021

Jobasi
Kirisiw

Arxitekturaliq bo'lim
Konstruktiv bo'lim
Jumaqlaw

Paydalanilg'an a'debiyatlar

1.Arxitekturaliqjoybarlaw
2.Internet saytlari
www.ziyonet.com
www.hhpt.com

KIRISIW
Kórgezbe sarayi - bul ekspozitsiyalarni kórsetiw ushın mólsherlengen struktura. Onıń ózi texnikalıq, ilimiy, arxitekturalıq, konstruktiv hám kórkem óner jetiskenliklerine mısal bóla aladı. Qaǵıyda retinde, bul xalıq aralıq hám jáhán kórgezbelerine tiyisli.

Kórgezbe saraylari tómendegilerge bólinedi:

• 
  universal
  
• 
  tematikalıq
  
• 
  waqtınshalıq
  
• 
  turaqlı
  
• 
  mobil
  
• 
  statsionar
  

Kórgezbe saraylarin shólkemlestiriwden maqset informaciya, úgit-násiyatlaw, reklama, jańa texnologiyalardı engiziw, tájiriybe almaslaw, itibardı tartıw hám taǵı basqa maqsetlerde ekspozitsiyani kórsetiwden ibarat.
Kórgezbe saray hám muzey ortasındaǵı parq:

• 
  kórgezbe sarayda eksponatlarini saqlaw ushın úlken bólmeler kerek emes;
  
• 
  ekspozitsiyanin' kórgezbesi keliwshilerdin' dem aliwi hám dem aliwı ushın ilajlar shólkemlestiriw menen birge ótkeriledi;
  
• 
  mámleket yamasa shólkem gerbinde da kórsetilgen tematikalıq ózgeshelikke iye.
  

Kórgezbe saraydin' maydanı eki strukturadan birine kóre qurılıwi múmkin: oraylastırılǵan hám oraylastırılmaǵan sxema.

• 
  Oraylastırılǵan kompozitsiyalar kórgezbeni bir pútkil retinde qabıllaw imkaniyatın beretuǵın ashıq hám ıqsham tártipli kóp funktsiyalı interyerge iye. Oraylastırılǵan kórgezbe saraylari bir dárejeli yamasa 2-3 qabatlı bolıp, bir ishki mákan menen ańlatpalanadı, olar ishki júk kóteriwshi tayanshlarǵa iye bolmawi kerek. Bul jerde oraylıq yadro anıq ajralıp turadı, onıń átirapında ekspozitsiyaga iye galereyalar jaylasqan. Qollap -quwatlanbaytug’in konstruktsiya sizge ashıq hám maslasıwshı interyerdi alıw imkaniyatın beredi, bul jerde kórgezbe eksponatlari aldınan belgilengen izbe-izlilikde kóriledi, bul keliwshilerge jayında óz jolin tabıwdı ańsatlastiradi
  

Oraylastırılǵan kompozitsiyaga mısal retinde Milandagi EXPO 2015 kórgizbesinde Kitaydan kórgezbe sarayi joybarın keltiriw múmkin. Dúnyaǵa ataqlı arxitektor Daniel Libeskind tárepinen islep shıǵılǵan. Saray kontseptsiyası Kitay mádeniyatındag'i azıq-awqat penen baylanıslı ush ideyaǵa tiykarlanadı : shih tang, dástúriy qitay asxanasi; landshaft, turmıstıń tiykarǵı elementi; hám aydarha, awıl xojalıǵı hám tirishilik timsali.
Kórgezbe sarayi mudamı qurılıs salasında innovaciyalıq iskerlikti rawajlandırıw baǵdarların kórsetiwshi jarqin mısal bolıp kiyatir. Injenerlik ideyasınıń izbe-iz háreketi 1851- yilgi birinshi Jáhán kórgezmesinen baslanadı, onda Kristal saray prezentaciyası ótkerildi. Ol Londonda shıyshe hám metalldan qurılǵan - bul jáhán arxitekturası tariyxındaǵı tabıs edi. Onıń qurılısı prefabrik standart bólimlerden ibarat bolıp, maydanı 70 mıń kvadrat metrden artıq edi hám uzınlıǵı 550 m. XIX ásir ortalarında Parijde 40 m uzınlıqtaǵı galereyalar qurılǵan hám ásir aqırında Mashinalar kórgizbesinde metall jay qurılǵan, ol jerde aralıq 104 m edi. Shama menen bir waqtıniń ózinde Nijniy Novgoroddagi Kórkem óner hám sanaat kórgizbesinde Rossiyada segizta pavilyon ornatildi. Olardıń barlıǵı diametri 230 m bolǵan sheńber ishinde galereyalar menen tutastirilgan, ishkerisinde háwli bar edi. Pavilonlardin' tóbesi injener Shuxov sisteması boyınsha proektlestiritirilgen. Bul jerda kernew konstruktsiyalari isletilingen, olar ústine metall plitalar jatqızılǵan, bunday sheshim zamanagóy sımı hám membrana qatlamlarınan ústin bolıp tabıladı.
Zamanagóy kórgezbe sarayi zamanagóy dizayn texnikası hám nátiyjeli jeńil qurılıs materiallarınan paydalanıw menen ajralıp turadı.
Bu'klengen elementler hám tonozlar, temir-tsement hám temir-beton qabıqlar, quramalı polat konstruktsiyalar, kernew kabeli hám sımlı sistemalar, bambuk, aǵash jabıwtiriwshi hám isiriletug'in konstruktsiyalar hár qıylı versiyalarda qollanıladı.

Quramalı bar dúzilisine mısal retinde Milanda EXPO 2015 ushın Nottingem súwretshisi Volfgang Buttersomn tárepinen islep shıǵılǵan Ullı Britaniyanıń kórgezbe saray joybarı bolıp tabıladı. Jay birinshi orındı iyeledi, 1910 kvadrat metr maydanǵa iye, tásirli dizayn hám quramalı dúzılıwǵa iye. Kórgezbe paviloni “Tınıshlıq paviloni” dep ataladı. Kontseptsiya pal hárre uyasiga tiykarlanǵan. Pavilonga keliwshiler bir qatar landshaftlar boylap sayaxat etip, pal hárreleriniń raqsini gúzetip baradılar. Tájiriybe baǵ boylap sayaxat etiwden baslanadı, odan keyin atız otlaqı hám tásirli oray : Pal hárre uyası, haqıyqıy pal hárre uyası iskerligin eliklew ushın jaqtılıq hám dawıstan paydalanatuǵın 14 m uzınlıqtaǵı músinshi element.

Arxitekturaliq bo'lim
Men o'z jumisimda “Ko'rgizbe sarayi" proektin isledim. Bunda tiykarg'I maydani 4923 kv.m bolg'an 2 etajli ko'rgizbe sarayin isledim, oni segiz qirli almaz foramasinda isledim ha'm sol segiz qaptalinin’ joqarg' ta'repinen jer menen baylanistirilg'an konstruksitadan ibarat. Bul zdaniyag'a qosimsha suliwliq beriw ma'qsetinde ornatildi .

planshetke usi jumisimnin' 1 ha'm 2 etajlar plani, fasadi, qirqimi, bas plani ha'm perspektivasin sa'wlelendirdim.

PLAN. Proektimnin' birinshi etajinda kv.m maydanda kassa, 36 kv.m maydanda garderob, 147.6 kv.m maydanda u’lken erler ushin ha'm hayal-qizlar ushin ha'jetxana, 147.6 kv.m maydanda direktor xanasi ,hajetxanasi 147.6 kv.m maydanda asxana, 147.6 kv.m maydanda eksponatlardi saqlaw xanasi, 147.6 kv.m maydanda xizmetkerler xanasi ha'm ha'jetxanasi, 147.6 kv.m maydanda basqa waziypalar ushin arnalg'an bo'lme, 147.6 kv.m maydanda artqi kiriw ta'repi qarawillar xanasi’ texnik qa’wipsizlik xanalari jaylastirilg'an, al ekinshi etajinda 3366 kv.m maydanda ko'rgizbeler zali bar. Plan M 1:300 masshtabta sizildi, plan ortasinda ekinshi qabatqa ko'teriliw ushin tekshe jaylastirilg'an. Ekinshi qabatinda ko'rgizbeler zali jaylastirilg'an.





Fasad. Bul jumista ko'rgizbe sarayinin' tek 1 fasadin isledim, s bul proekt qaysi ta'repten qarasan'da birdey ko'rinedi. Fasadqa qosimsha retinde anturajlar isledim. Fasad masshtabi M 1:300 masshtabta isledim. Fasadta 1 qabat sirtqi ko'rinisi o'zgeshe qilip islengen yag'niy 1 qabat to’mengi mu'yeshleri menen 2 qabat mu’yeshleri tutastirilip shig'ilg'an. 1 qabat su'wretleniwinde 7 qaptal tarepi u’sh mu'yeshlik ko'rinedi. Al ekinshi qabattan joqarisinda bolsa u'sh u'shmu'yeshlik formasi ko'rinedi. Ja'nede fasadta saray menen jerdi tutastiriwshi konstruksiyalarda ko'rsetilgen. Saraydin' fasadta ko'rinetug’in uzinlig'i 60,9 metrdi quraydi, al biyikligi bolsa 29.4 metrdi q
uraydi.