Өзбекистан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги қарақалпақ МӘмлекетлик университети

Пән оқытыўшысы:
 
 
Нурымбетов Б. 
 
 

---

«Тастыйықлайман» 
Химия – технология факультети деканы 
______________ Д.Турениязова 
«___» ____________ 2020 жыл 
 
Лабораториялық жумыс №7 
Фазалар шегарасы бетиндеги қубылыслар 
Ҳәр қыйлы бояўлардың еритпеден адсорбциясын үйрениў 
Реактив ҳәм әсбап үскенелер: 0,02%-ли конго қызылы, 0,02%-ли 
фукцин, 0,02%-ли метил фиолети, 0,02%-ли метилен көги, 0,02%-ли калий 
хромат еритпеси активленген көмир 6 дана фильтрлли шаршар, 6 дана 100 
мл-лик стакан. 
Активленген комир адсорбентин таярлаў. Буның ушын ағаш 
қыйындыларын 50%-ли цинк хлориди еритпеси менен 1:2 қатнаста 
араластырылып үлкен фарфор тигелге салып үстин қақпақ пенен жаўамыз 
ҳәм оны газ горелкасы үстине қойып ярым саат даўамында қыздырамыз. 
Соңынан тигел суўығаннан кейин тигел ишиндеги затты дәслеп 10%-ли дуз 
кислотасы еритпеси менен бир неше рет, соңынан дистилленген суў менен 
жуўамыз. Кейин оны және тигелге салып, қақпағын жаўып қысқа ўақыт 
аралығында газ горелкасында тигел қызарғанға дейин күйдиремиз. 
Активленген көмирде бояўлардың адсорбциясын өткериў.
Буның ушын 5 стаканға шама менен 50 мл әтирапында конго қызыл, 
фуксин, метил фиолети, метилен көги ҳәм калий хроматы еритпелерине 
қуйып ҳәр бир стаканға шама менен 1 гр нан жоқарыда таярланған 
активленген көмирден саламыз ҳәм ҳар бир стаканды жақсылап шайқатып 
бираз ўақыт тынышлықта қойып, соңынан ишинде фильтри бар шаршарға 
куямыз, ал босаган стаканлар шаршар астына қойылады. 
Фильтрленип шыққан еритпелердиң бәри де өзлериниң реңлерин 
жоғалтып, реңсиз жағдайға, ямаса ҳәлсиз реңдеги суйықлықларға өтеди. 

---

Активленген көмир өзиниң жүзинде реңли затлардын молекулаларын 
адсорбциялап, бояўлы затлардың молекулаларын өзинде услап қалады. Бул 
жерде адсорбция тек физикалық характерге ийе болып, бунда химиялық 
күшлер қатнаспайды. Буны тастыйықлаў ушын жоқарыдағы пайдаланған 
адсорбентлер үстине ацетон қуйсақ, адсорбцияланған бояўлардың 
десорбциясы болып өтип еритпе өзиниң дәслепки реңлерин алады.