Өзбекистан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги қарақалпақ МӘмлекетлик университети

 
Пән оқытыўшысы:
 
 
Нурымбетов Б. 
 
 

---

«Тастыйықлайман» 
Химия – технология факультети деканы 
______________ Д.Турениязова 
«___» ____________ 2020 жыл 
 
Лабораториялық жумыс № 5 
Седиментациялық анализ
Реактив ҳәм әсбап үскенелер` изертленетуғын суспензия, седимен-
татор, проекциялық фонар, секундомер. 
Седиментациялық анализ сүўретте көрсетилгендей Фигуровский 
седиментаторында алып барылады. Бул әсбапта ең әҳмийетли орынды жүдә 
сезгиш кварц ямаса соған тең полат пружина тутады, оның узынлығы 150 мм, 
ал ени 20 мм әтирапында болады. Егерде пружина полат сымнан жасалған 
болса, сымның диаметри 0,2 мм әтирапында болыў керек. Пружинаның 
жоқарғы ушы резина пробкаға кийгизилип, бул пробка шийше трубканың 
үстинги ушына орнатылады, ал бул шийше трубка штативке вертикаль 
жағдайда қатырылады. Пружинаның төменги ушына шийше ямаса кварц 
сабағы илинип оған жеңил чашка орнатылады, чашканың диаметри e0 мм, 
тереңлиги e мм әтирапында болыў керек. Бул чашка шийше сабаққа суўда 
еримейтуғын желим менен желимленеди. Соның менен қатар шийше сабаққа 
суўда еримейтуғын желим менен сымнан ямаса шийшеден исленген стрелка 
желимленеди. Седиментометрдиң цилиндрдиң ишине чашканың қанша 
жоқары, төмен түскени анықлап барылады. 
Цилиндрдиң ишине дәслеп дистилленген суў қуйылып ишине чашка 
түсириледи, ал чашка шийше жип арқалы полат пружинаға илдириледи. 
Тәжирийбе өткерилетуғын столдың берги тәрепине проекциялық фонар 
қойылып, оннан шыққан жақты шийше жипке жабыстырылған стрелканың 
сәўлесин тәжирийбе өткерилетуғын столдың екинши тәрепине қойылған 
экранға түсиреди. Экранда стрелканың орны белгиленип, оның ҳәр орнын 
өзгерткени анықланып барылады. 

---

Соңынан цилиндрдеги суў төгилип, орнына сондай көлемде 
изертленетуғын суспензия қуйылады. Суспензия пухталық пенен сымнан 
исленген дөнгелек араластырғыш оған тез чашка түсирилип чашканың 
екинши ушы сабақ арқалы пружинаға илдириледи. Усы ўақытта секундомер 
иске қосылып ҳәр бир 15 секундтан соң экранда стрелканың өзгерткен орны 
белгиленип барылады. Соңынан усы алынған нәтийжелер тийкарында 
сүўретте көрсетилгендей график сызылады. 
Тәжирийбе нәтийжели шығыўы ушын изертленетуғын суспензияның 
концентрациясы жоқары болыўы керек. Бул мақсет ушын саз ылай ҳәм майда 
қумның араласпасы алынып, олардың 50 гр. муғдарындағы араласпасы 500 
мл суўға қосып таярланады.