O`zbekistan respublikasi den sawliqti saqlaw miNİstrliGİ O`zbekistan respublikasi joqari ha`m arnawli biLİmlendiRİw miNİstrliGİ

 
on`
 
bakteriyalarg`a neysseriya, psevdomanas ha`m 
basqalar, oksidaza 
 
teris bakteriyalarg`a bolsa enetrobakteriyalar kiredi. 
Aerob dem alıw protsessinin` tezligi kul`turanın` jasına, temperaturag`a ha`mde 
azıqlıq zatlarg`a baylanıslı. Tez o`siwshi kul`turalarda 1 mg bakteriyalardın` qurg`aq 
zatları
 
1 saatta 2500-5000 mm³ kislorodtı o`zine o`zlestiredi ha`m kerisinshe ash 
yaki azot
 
bolmag`an bakteriyalar tek g`ana 10-1500 mm³ kislordtı o`zlestiredi. 
Solay etip, energetik metabolizm mexanizmi hawadag`ı vodorod yaki substrattag`ı 
elektrondı alıw jolı menen biologik oksidleniw na`tiyjesinde payda bolg`an 
energiyanı tuwrıdan-tuwrı qabıl qılıwdan ibarat. 
Elektronlardı o`tkiziw menen barlıq ADF ha`m ATF ja`rdeminde kletkadag`ı
energiyalar ajıralıp shıg`adı. Haywanlarda bul protsess mitoxondriyalarda, 
bakteriyalarda bolsa mezosomalarda ju`z beredi. 
Bakteriyalardın` azıqlanıw tipleri.
Bakteriyalardın` azıqlanıw tipleri uglerod penen azottı o`zlestiriwine qarap 
belgilenedi.
I Uglerodtı o`zlestiriwine qarap: 
1. Autotroflar 
(grekcha autos - o`zim, trophe - azıqlanıw). Avtotrof bakteriyalar 
uglerod deregi qılıp SO
2
den paydalanadı ha`m olar a`piwayı zatlardan quramalı 
birikpelerdi sintezlep aladı. Olar o`zlerinin` o`siwi ushın NaCl, KHPO
4
, FeCl
2
, 
MgSO
4
, (NH
4
)2SO
4
lardı azıqlıq ortalıqqa qosıwdı talap qıladı.
2.
Geterotroflar 
- (grekcha heteros -boshka, trophe - azıqlanıw). Uglerod deregi 
ha`r tu`rli uglerod tutıwshı birikpeler — geksozalar (glyukoza) ko`p atomlı spirtler,
aminokislotalar, organik kislotalar.

---

6 
3.
Gipotrof 
— bular o`zlerinin` metabolitik aktivligin jog`altqan 
mikroorganizmler bolıp, bul bakteriyalar o`zlerinin` tirishilik iskerligin, kletka 
du`zilisi yamasa xojayın metabolitlerin qayta tiklew menen ta`miynleydi.