O‘zbek xalq ertaklari va ularda millat ijtimoiy-maishiy turmush tarzining yoritilishi


Ertaklar tasnifi, badiiyati va o’ziga xos xususiyatlari



Download 0,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/22
Sana27.04.2020
Hajmi0,54 Mb.
#47592
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22
Bog'liq
ozbek xalq ertaklari va ularda millat ijtimoiy-maishiy turmush tarzining yoritilishi

1.3. Ertaklar tasnifi, badiiyati va o’ziga xos xususiyatlari. 

Xalq  ertaklari  ifodalayotgan  voqeligining  saviyasiga,  g'oyaviy  mazmuniga, 

obrazlar  talqiniga,  badiiy  tili  va  uslubiga,  voqelikni  aks  ettirish  tarziga,  sujet  va 

kompozitsiyasi  qurilishiga, bunda xayoliy  va  hayotiy  uydirmaning  tutgan  o'rni  va 

vazifasiga ko'ra tasnif qilinadi. Shu xususiyatlariga ko'ra folklorshunos V.Y.Propp 

rus  xalq  ertaklarini  sehrli,  novellistik,  kumulyativ,  hayvonlar  haqida  va  hayotiy 

kabi  besh  turga  bo'lsa

30

,  o'zbek  ertakshunosi  M.Afzalov  ertaklarni  fantastik  va 



realistik  turlarga  bo'lib,  hayvonlar  haqidagi  ertaklarni  fantastik  ertaklar  tarkibiga 

qo'shib yuborsa-da, bu tasnifiga rioya qilmay hayvonlar haqidagi ertaklarni alohida 

o'rganadi  va  shu  zaylda  o'zbek  xalq  ertaklarining  uch  ichki  xilga  egaligini  e'tirof 

etadi:  Bularni:  a)  hayvonlar  haqidagi  ertaklar;  b)  sehrli-fantastik  ertaklar  va  v) 



hayotiy-satirik  ertaklar  tarzida  ifodalaydi

31

.  Uning  shogirdi  K.Imomov  esa  ustozi 



tasnifiga  asoslanib,  o'zbek  xalq  ertaklarini  sehrli  va  hayotiy  singari  ikki  turga 

bo'lib, hayvonlar  haqidagi  ertaklarni  sehrli  ertaklar silsilasida  o'rganmoqni  ma'qul 

topadi. O'z navbatida, hayotiy ertaklarni ham jangnoma tipidagi, ishqiy-sarguzasht 

tipidagi  va  hajviy  kabi  uch  ichki  xilini  farqlab  ko'rsatadi

32

.  S.Jumayeva  va 



Z.Usmonovalarning tadqiqotlari o'zbek xalq ertaklari silsilasida hayvonlar haqidagi 

ertaklar  alohida  guruhni  tashkil  etishini,  shuningdek,  novellistik  ertaklar  ham 

talaygina ekanligini yorqin tasdiqlaydi.

33

 Ana shu mulohazalarga tayanib, hozircha 



o'zbek  ertaklarining  uch  ichki  turini  farqlab  o'rganmoq  ma'qul  topildi.  Bular 

quyidagilar: 

1.  Sehrli -fantastik ertaklar. 

2.  Hayvonlar haqidagi ertaklar. 

3.  Maishiy-hayotiy ertaklar. 

                                                 

30

 Пропп В.Я. Русская сказка Л., 1984, ст. 173, 



31

 Afzalov M. O’zbek xalq ertaklari haqida. –T.: Fan, 1964. –B.21. 

32

 Imomov K. O’zbek xalq prozasi. –T.: Fan, 1981. –B.22. 



33

 Jumayeva S.Ch. hayvonlar haqidagi ertaklarning genetik asosi va spesifikasi. NDA. –T.: Fan, 1999. –B.29. 




 

28 



Download 0,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish