O‘zbek tilshunosligi kafedrasi

-n ko‘rsatkichining izini jamlik olmoshi hosil qiluvchi -їn tarkibidan topish mumkin: q.tur.~qum. barїn (barcha).
Eski turkiy tillarda ko‘plik affisi -gün ham uchraydi: iniyigün (ukalar). Ushbu affiks turkiy tillarda ko‘plik ma’noli miqdor sonlarni hosil qilishi mumkin: ikägün (ikkov), üchägün (uchov).
Eski turiy tillarda ko‘plik affiksi -(a)n ishtirok etgan: og‘lan (yigitchalar), erän (erlar), qїrqїn (qizlar).
-r ko‘rsatkichi qadimgi ko‘plik ifodalovchi affiks turkiy tillarda keng tarqalgan ko‘plikni ifodalovchi -lar tarkibida komponent sifatida ishtirok etadi. Ushbu ko‘rsatkich 2-shaxs ko‘plik egalik affiksi formasi sifatida tuva, xakas, qirg‘iz tillarida duch kelinadi: tuv. adїñ-ar (sizning otingiz), xak. kimeñ-er (sizning kemangiz), qirg‘. atañ-ar (sizning otangiz). Ushbu so‘zlardagi ñ (n) elementi egalik affiksi 2-shaxs birligini ifodalayotgan bo‘lsa, -ar//-er ko‘plik ko‘rsatkichi sifatida qatnashadi: olt. ada-g‘-ar (sizning otangiz), dolї-g‘-ar (sizning yo‘lingiz) va hokazo.
Ushbu element 2-shaxs ko‘plik qo‘shimchasi -sїñar oxirida mavjud: qirg‘. alasїñar (sizlar olasizlar)~alasїñ (sen olasan).
Chuvash tilida ko‘plikni ifodalaydigan -sar affiksi uchraydi: xurъn-zar (qayinzor)<xurъn (qayin). Ushbu qo‘shimcha tarkibida ko‘plikni ifodalayigan -ar ko‘rsatkichi ishtirok etgan.
-s ko‘rsatkichi izlari turkiy tillarda juda kam ishlatiladi. U chuvash tilidagi ko‘plikni ifodalovchi -sar//-zar, shuningdek, hozirgi chuvash tilidagi ko‘plik affiksi -sem//-zem tarkibiga kirgan bo‘lishi mumkin.
Chuvash tilidagi pur-zъ-mъr (biz barchamiz) so‘zida -zъ<-sъ elementi qadimgi ko‘plik ko‘rsatkichi -s bor. Bu chuvash tilidagi ik-sъ-mъr (biz ikkovimiz) so‘zi taribida ham ko‘plik ko‘rsatkichi mavjud.
-s ko‘rsatkichining ko‘plik ifodalashi hozirgi turkman tilidagi fe’llarda uchrayi: biz‘ baryarїs‘ (biz boramiz), biz‘ gelyäris‘(biz kelamiz).
Turkiy bobotilda ko‘plikni ifodalaydigan -ch ko‘rsatkichi izlariga juda kam duch kelinadi. Tatar tilidagi yashilsha so‘zidagi -sha (ko‘katlar, sabzavotlar) –formanti ko‘plikni anglatadi va -lъq//-lik affiksiga sinonim bo‘lib keladi: yashillik (ko‘katlar).
Ayrim turiy tillarda bar (barcha) umumlashtiruvchi olmoshi -cha//-che bilan qo‘shilib keladi va ko‘plikni hosil qiladi: tat. ba^orsha (barcha), o‘zb. barcha, uyg‘., turkm. bar-cha, q.qalp. bar-sha.
Turiy bobotilda -sh ko‘rsatkichi yordamida hosil qilingan ko‘plikning ifodalanishiga duch kelinadi: ata-sh (ota o‘z bolalari bilan), ana-sh (ona o‘z bolalari bilan). Ushbu ko‘rsatkich tuva tilidagi ko‘plikni ifodalaydigan -shqї-lar affiksiga o‘xshab ketadi: avashqїlar (ona o‘z bolalari bilan), adashqїlar (ota bolalari bilan). Agar -larning turiy tillardagi odatdagi ko‘plik ko‘rsatkichi ekanligini inobatga oladigan bo‘lsak, -qї jamlikni anglatadi.
Tofalar tilida -sh bilan birgalikda -l ham ko‘plikni ifodalashga xizmat qiladi: uba-lїsh-qї (opalar)<uba<opa (katta singil).
Turkiy tillarda keng tarqalgan ko‘plini ifodalovchi -lar//-lär ko‘plikni ifodalovchi -l va -r birikuvidan tashkil topgan.