O‘zbek tilshunosligi kafedrasi



Download 3,85 Mb.
bet128/195
Sana24.12.2022
Hajmi3,85 Mb.
#895511
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   195
Bog'liq
Turkiytillarningqiyosiy-tarixiygrammatikasi.-.ComparativehistoricalgrammarofTurkiclanguages.

Birlikda Ko‘plikda
1-shaxs. yazmaktaydїm yazmaktaydїk
2-shaxs. yazmaktaydїn yazmaktaydїnїz
3-shaxs. yazmaktaydї yazmaktaydїlar
Ozarbayjon tilida
1-shaxs. yazmaxta idim yazmaxta idik
2-shaxs. yazmaxta idin yazmakta idiniz
3-shaxs. yazmaxta idi yazmaxta idilär
Uzoq o‘tgan zamonning -їr//-ir li sifatdosh va egalik affikslarini qo‘shish bilan hosil qilingan ko‘rinishi faqat yoqut tilida uchraydi: barar-їm (men ketgan edim), barar-їn (sen ketgan eding), barara (u ketgan edi) kabi.
Bir qancha turkiy tillarda, asosan. no‘g‘oy guruhida -aturg‘an li hozirgi zamon sifatdoshlaridan hosil qilingan o‘tgan zamonning odatdagi o‘tgan zamon ko‘rinishiga duch kelinadi. Ushbu sifatdosh affiksi -atъrg‘an, -atag‘an, -atїg‘an, -atїn kabi shakllarga ega bo‘lishi mumkin. Bu yerdagi -a hozirgi zamon ko‘rsatkichi, turg‘an esa -g‘an sifatdoshi va tur (turmoq) fe’lidan tashkil topgan. Buni tatar tilidagi bar (bormoq) fe’lining tuslanishi misolida ko‘rish mumkin:
Birlikda Ko‘plikda
1-shaxs. baоra tъrg‘an idim baora tъrg‘an idik
2-shaxs. baоra tъrg‘an idiñ baоra tъrg‘an idig‘iz
3-shaxs. baоra tъrg‘an idi ba ra tъrg‘an idilar


No‘g‘oy tilida bar (bormoq) fe’li quyidagicha tuslanadi:
1-shaxs. baratag‘an edim baratag‘an edik
2-shaxs. baratag‘an ediñ barag‘an ediñiz
3-shaxs. baratag‘an edi baratag‘an ediler
Qabardin-balqar tilida fe’lning ushbu tipi hozirgi zamon sifatdoshi -uchїga o‘tgan zamon yordamchi fe’li ko‘rsatkichi er- (bo‘lmoq)ni qo‘shish bilan hosil qilinadi:
1-shaxs. barїwchu edim barїwchu edik
2-shaxs. barїwchu ediñ barїwchu edig‘iz
3-shaxs. barїwchu edi barїwchu edim


Qirg‘iz tilida jaz (yozmoq) fe’lining tuslanishi quyidagicha:
1-shaxs. jazchumun jazchubuz
2-shaxs. jazchusuñ jazchusuñar
3-shaxs. jazchu jazїshchu
Shor va xakas tillarida fe’lning ushbu tipi fe’l o‘zagiga -chañ sifatdoshi va birinchi kategoriya affiksini qo‘shish yordamida hosil qilinadi. Buni shor tilidagi aña (ovlamoq), xakas tilidagi їrla (kuylamoq) fe’llarining tuslanishi misolida ko‘rish mumkin:
1-shaxs. añachañїm añachañmїs
2-shaxs. añachañzїñ añachañzar
3-shaxs. añachañ añachañnar

Download 3,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish