Atamaning
O‘zbek tilida
nomlanishi
|
Atamaning rus tilida nomlanishi
|
Atamaning ingliz tilida nomlanishi
|
Atamaning ma'nosi
|
Adabiy til
|
Литературный язык
|
Literarylanguage
|
umumxalq tilining ishlangan, sayqal berilgan, ma‘lum bir me‘yorga solingan shakli.
|
Atama
|
Термин
|
Term
|
termin, fan-texnika, kasbhunarga oid bir ma‘noli so‘z.
|
Gap
|
Предложение
|
Sentence
|
muomalaning eng kichik birligi, mazmun va grammatik jihatdan shakllangan, nisbiy tugallangan fikr.
|
Grafika
|
Графика
|
Graphics
|
tilshunoslikda yozuvni o‘rganadigan bo‘lim.
|
Sheva
|
Диалект
|
Dialect
|
Ma’lum bir hududdagina ishlatiladigan so‘zlar.
|
Fonetik yozuv
|
Фонетическое письмо
|
Phonetic writing
|
tovush o‘zgarishiga uchragan so‘zlarning yozilishi.
|
Nutq
|
Речь
|
Speech
|
fikrni so‘z orqali ifodalash qobiliyati, mahorati.
|
Abzats
|
Абзац
|
Paragraph
|
xat boshi, satr boshi.
|
Tezis
|
Тезис
|
Thesis
|
ilmiy asar, maqola, ma‘ruza va shu shakldagi asosiy g’oyalarning qisqacha ifodasi
|
Termin
|
Термин
|
Term
|
umumadabiy tilning maxsus vazifa bajaruvchi bir turi bo‘lib, ishlab chiqarish, fan va texnika tiliga mansub lisoniy birlik, bir so‘z yoki birikmadir.
|
Terminologiya
|
Терминология
|
Terminology
|
muayyan fanning tushunchalar tizimi bilan o‘zaro munosabatda bo‘lgan terminlar jami sifatida ta‘riflanadi. Terminologiya – fan-texnika, ishlab chiqarishning xilma-xil soha va terminlar majmui, ya‘ni yig’indisidir. Masalan, matematika terminologiyasi, tibbiyot terminologiyasi, iqtisodiyot terminologiyasi va boshqalar.
|
Terminologik tizimni
tartibga solish
|
Упорядочение системы терминологии
|
Regulating terminology system
|
terminlarni to‘plash, sistemalashtirish, ilmiy nuqtai nazardan tadqiq etish.
|
Semantik yoki leksiksemantik yo‘l bilan yasash
|
Словообразование
семантическим, лексико-
семантически м путем
|
Organizing by semantic or lexical-
semantic ways
|
o‘zbek tilshunosligida so‘z ma‘nosining o‘zgarishi, ma‘noning ko‘chishi, polisemantik so‘zlarning ba‘zi ma‘nolari orasidagi bog’lanish uzilib, ayrimlarining maxsuslanishi orqali yangi so‘zning hosil bo‘lishi.
|
Morfologik usul
|
Морфологический метод
|
Morphologic method
|
leksemalar hosil qilishning keng tarqalgan yo‘llaridan biri bo‘lib, affikslar orqali so‘z yasash.
|
Sintaktik usul
|
Синтаксический метод
|
Syntactic method
|
mustaqil ma‘noli ikki va undan ortiq so‘zlarni bir-biri bilan grammatik jihatdan birlashtirib ifodalash usuli.
|
Fakt
|
Факт
|
Fact
|
Ma’lumbir haqiqatga xizmat qiluvchi manba.
|
Maqola
|
Статья
|
Article
|
nutq, kichik asar. Toʻplam, jurnal, gazeta uchun yozilgan yoki ularda bosilgan, hajmi katta boʻlmagan ilmiy yoki publitsistik asar
|
Maqol
|
Пословица
|
Proverb
|
Hayotiy tajriba asosida xalq tomonidan yaratilgan, odatda ixcham tugal ma‘noga ega boʻlgan, ixcham, obrazli, tugal ma‘noli va hikmatli ibora.
|
Esse
|
Эссе
|
Essay
|
erkin kompozitsiyali uncha katta boʻlmagan nasriy asar bo‘lib, esseda narsa va hodisalarga yoki shaxsga oid subyektiv fikr bayon qilinadi.
|
Taqriz
|
Рецензия
|
Review
|
adabiy tanqid janri bo‘lib, arab tilida ijobiy baho degan ma‘noni anglatadi va yangi badiiy, ilmiy yoki ilmiyommabop asar tahlili hisoblanadi.
|
Maqola
|
Статья
|
Article
|
publitsistik uslubga xos janr bo‘lib, unda kundalik ijtimoiy hayotda roʻy berayotgan voqea-hodisalar tahlil qilinadi; nazariy, ommaviy jihatdan umumlashtiriladi; davlat siyosati, iqtisodiyot, texnika, fan va madaniyatda erishilgan yutuqlar ilgʻor ish tajribalari aks ettiriladi, turli nuqsonlar tanqid qilinadi.
|
Rezyume
|
Резюме
|
Resume
|
fransuzcha soʻz bo‘lib, yozilgan, aytilgan yoki oʻqilgan narsaning qisqa holatda aks ettirish, qisqacha xulosa, biror narsaning yakuniy natijasi.
|
Annotatsiya
|
Аннотация
|
Annotation
|
kitob, maqola va boshqalarning mazmuni, ahamiyati haqida qisqacha ma‘lumot, qisqacha ta‘rif
|
Abzats
|
Абзац
|
Paragraph
|
matnning bir xat boshidan keyingi xat boshigacha bo‘lgan qismi.
|
Tezis
|
Тезис
|
Thesis
|
ma‘ruza, ma‘lumot, xabarning asosiy mazmunini qisqacha aks ettirish.
|
Xususiy hujjatlar
|
Частные документы
|
Private documents
|
tashkilotlarda matnning o‘ziga xosligi, betakrorligi, mazmun bayoni erkin bo‘ladigan hujjatlardir.
|
Abzats
|
Абзац
|
Paragraph
|
matnning bir xat boshidan keyingi xat boshigacha bo‘lgan qismi.
|
Namunaviy hujjatlar
|
Образцовые документы
|
Exemplary documents
|
boshqaruvning muayyan bir vaziyatlari bilan bog’liq bir-biriga o‘xshash va ko‘p takrorlanadigan masalalar yuzasidan tuzilgan matnlarni o‘z ichiga oladigan hujjatlardir.
|
Qolipli hujjatlar
|
Шаблоны документы
|
Model documents
|
odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish qog’ozlariga yoziladigan hujjatlardir.
|
Adres
|
Адрес
|
Address
|
pochta jo‘natmalari (xat – xabar, buyum va pul jo‘natmalari kabilar) ustidagi yozuv bo‘lib, unda jo‘natma yetib borishi zarur bo‘lgan joy (qayerga), uni oluvchi shaxs yoki muassasa (kimga) nomi va jo‘natuvchi haqidagi ma‘lumotlar (jo‘natuvchi adresi) ko‘rsatiladi.
|
Hisobot
|
Отчет
|
Report
|
muayyan vaqt uchun rejalashtirilgan ish yoki vazifa, topshiriqlarning bajarilishi, amaliy dolzarb ishlar, xizmat va ilmiy safarlar yakuni haqida ma’lumot beruvchi hujjatdir
|
Kommunikatsiya
|
Коммуникация
|
Communication
|
lotincha ―communicatio‖ soʻzidan kelib chiqqan boʻlib umumiy qilmoq, bogʻlamoq). Fikr almashuv, aloqa. Haqiqatda konkret nutq sharoiti tinglovchiga soʻzlovchi aytayotgan voqea hodisani tezroq, osonroq tushunishga yordam beradi, kommunikatsiyani tezlashtiradi.
|
Integrallashuv
funksiyasi
|
Функция интегрализации
|
Function of integration
|
biznes tashkilotlarining turli xil funksiyalari oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlarni amalga oshirishdir.
|
Ichki muloqot
|
Внутреннее общение
|
Internal Communica
|
Insonlar tashkilot ichida bir birlari bilan muloqot qilishlari hisoblanadi
|
Tashqi muloqot
|
Внешнее общение
|
External Communication
|
Tashkilotdagi xodimlar tashkilotdan tashqaridagi shaxslar bilan muloqotlari hisoblanadi.
|
Monologik nutq
|
Монологическая речь
|
Monologue
|
(yunoncha monos bir, yakka; logos soʻz, nutq) soʻzlovchini oʻz oʻziga yoki oʻzgalarga qaratilgan, javob talab qilmaydigan nutqi
|
Dialogik nutqt
|
Диалогическая речь
|
Dialogue
|
Ikki yoki bir necha kishi oʻrtasidagi ogʻzaki muloqot, suhbat.
|
|
Кontekst
|
Контекст
|
Context
|
lotincha contextus qoʻshilish, ulanish, bogʻlanish) faqat kontekstgina har bir soʻzning konkret ma‘nosiga oydinlik kiritadi
|
|
Differensiallash
|
Дифференциа
Ция
|
Differentiate
|
(lotincha differentia farq, tafovut) biror narsani oʻrganishda uning tarkibiy qismlarini bir-biridan farqlamoq, tarkibiy qismlarga ajratmoq.
|
Qisqa
|
Сервис
|
Shortmessage
|
mobil telefonlar orqali
|
xabarlar xizmati
(SMS)
|
коротких
сообщений
(СМС)
|
service
|
xabarlarni joʻnatish va qabul qilish imkoniyatidir.
|
Telekonfere nsiya
|
Телеконферен ция
|
teleconference
|
ikki yoki undan koʻproq
odamlar oʻrtasida joylardagi elektron muloqotdir.
|
Videokonfer ensiya
|
Видеоконфере нция
|
videoconference
|
ikki yoki undan ortiq foydalanuvchilar, ikki yoki undan ortiq joylar oʻrtasidagi real vaqtdagi video sessiya
|
Mimik pantomima
|
Мимическая пантомима
|
Mimic pantomime
|
aniq imo-ishora, ma‘noli qarash, ragʻbatlantiruvchi yoki iliq tabassum.
|
Diksiya
|
Дикция
|
diction
|
(lotincha dictio talaffuz qilish) - har bir boʻgʻin, tovush, soʻzni toʻgʻri va aniq talaffuz etishning aniqlik darajasi.
|
Ekstralingvistik omillar
|
Экстралингви стические факторы
|
Extralinguistic factors
|
tilga bogʻliq boʻlmagan shart-sharoitlar hisoblanadi.
|
Fonetika
|
Фонетика
|
phonetics
|
Tovushlarning paydo boʻlishi va ularning akustik xususiyatini oʻrganuvchi boʻlimi.
|
Pedtexnologiya
|
Педтехнология
|
Teaching teсhnology
|
(qadimgi yunon san‘at, qobiliyat, soʻz, ta‘lim) ta‘lim texnologiyasi shakllari, usullari, texnik, oʻqitish usullari va ta‘lim resurslarini maxsus majmui.
|
Verbal muloqot
|
Вербальное общение
|
Verbal communication
|
Soʻzlar yordamida sodir boʻluvchi muloqot.
|
Noverbal
muloqot
|
Невербальное общение
|
None-
Verbal communication
|
soʻzlarni ishlatmaydigan muloqot turiga taalluqli boʻladi.
|
|
Paralingvistik ta‘sir
|
Паралингвист ическое влияние
|
Paralinguisti c influence
|
bu nutqning atrofidagi uni bezovchi, uni kuchaytiruvchi yoki susaytiruvchi omillardir.
|
Verbal ta‘sir
|
Вербальное влияние
|
Verbal influence
|
bu soʻz va nutqimiz orqali koʻrsatiladigan ta‘sirimizdir
|
Proksemika
|
Проксемика
|
Proxemics
|
kishilarning muloqot davomida bir-biriga qarab, moslab ish tutishi va oraliq masofani tutishi kiradi.
|
Takesika vositalari
|
Средства такесики
|
Takesika
|
silab qoʻyishlar, daxldorlik, qoʻl berib koʻrishishlar, uriburib qoʻyishlar kiradi
|
Prosadika
|
Просадика
|
Prosadika
|
Ishtiyoq, quvonch va ishonchsizlik baland ovoz bilan bildiriladi.
|
Ekstralingvi stika
|
Экстралингви стика
|
Extra linguistics
|
Gʻazab, qoʻrqish ancha baland ovoz bilan, qaygʻu, gʻam-gʻussa, horgʻinlik odatda yumshoq pasaytirilgan ovoz bilan bildiriladi.
|
Megrabyan formulasi
|
Формула Мегрябана
|
Formula of
Megrabian
|
birinchimarta koʻrishib turgan suhbatdoshlardagi taassurotlar % da.
|
Ovoz modulyatsiy
asi
|
Модуляция звука
|
Voice modulation
|
ovozda kuchaygan ta’sirchanlikni rivojlantirilganda, boshqalarning xattiharakatlarini anglay olishi.
|
Tezaurus
|
Тезаурус
|
Thesaurus
|
muayyan bilim sohasi tushunchalari, terminlarini toʻliq tavsiflovchi lugʻat yoki ma‘lumotlar toʻplami.
|
Vibrofon
|
Вибрафон
|
Vibrofon
|
(lot. Vibrato – titramoq, tebratmoq) tovushning mexanik tebranishi va silkinishi.
|
Shtreykbrexer
|
Штрейкбрей-
хер
|
Shtreykbrexer
|
sotqinlik, ish tashlash vaqtida ish tashlovchilar manfaatiga xiyonat qilish.
|
Korporativ kommunikatsiya
|
Корпоративная
коммуникация
|
Corporate
Communicati on
|
biron-bir korporatsiya, uyushmaga mansub, birlashma, jamiyatga tegishli aloqa.
|
Antonimlar
|
Антонимы
|
Antonyms
|
qarama-qarshi, zid ma‘noli til (nutq) birliklari.
|
Anketasoʻrovnoma
|
Анкетирование
|
The questionnaire
|
(fran. Enquete-surishtirish, xabar, ma‘lumot olish) tegishli ma‘lumot olish, toʻplash uchun belgilangan soʻroq varaqasi, soʻrovnoma.
|
Litsenziya-
|
Лицензия
|
License
|
lot. Licentia – ijozat, ruxsat) amaldagiqonunlargakoʻramua
|
Dialektizmlar
|
Диалектизм
|
Dialecticism
|
tilshunoslikning xalq lahja va
shevalarini oʻrganuvchi sohasi, shevashunoslik.
|
Argolar
|
Арго
|
Argo
|
tilshunoslikning xalq lahja va
shevalarini oʻrganuvchi sohasi, shevashunoslik.
|
Metafora
|
Метафора
|
Metaphor
|
soʻz yoki iborani oʻxshashlik yoki oʻxshatishga asoslangan koʻchma ma‘noda ishlatish va shunday ma‘noda ishlatilgan soʻz yoki ibora.
|
Sinekdoxa
|
Синекдоха
|
Synecdoche
|
butun narsani uning qismining nomi bilan, va aksincha, qismni butun narsaning nomi bilan atash.
|
Kanselyarizmlar
|
Канцеляризм
|
Kanselyarizms
|
rasmiy uslubga xos soʽz va birikmalar.
|
Paronimlar
|
Паронимы
|
Paronyms
|
talaffuzi yaqin, shakli va ma‘nosi har xil soʻzlar.
|
Tovush
|
Звук
|
Sound
|
talaffuz etiluvchi va eshitiluvchi mavhum birlik.
|
Arxaizm
|
Архаизм
|
Archaism
|
hozirda sinonimi ishlatiladigan eskirgan soʻzlar.
|
