O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua toshkent – 2021

«Kommunikatsiya» soʻzi lotincha ―communicare” soʻzidan
kelib chiqqan boʻlib, xabar bermoq, qatnashmoq, boʻlishmoq,
umumlashtirmoq degan ma‘nolarni anglatadi.


2
Har qanday muloqot yo rasmiy yoki norasmiy
tusda boʻladi.
-topshiriq. Matnni o‘qing. Matn yuzasidan savollar tuzing. Muloqot va uning turlari

Muloqotning hayotimizdagi shakl va koʻrinishlariga kelsak, uning har bir shaxsning hayotiy vaziyatlarga mos koʻrinishlari va turlari haqida gapirish mumkin.

Har qanday muloqot yo rasmiy yoki norasmiy tusda boʻladi. Agar, rasmiy
muloqot odamlarning jamiyatda bajaradigan rasmiy vazifalari va xulq-atvor normalaridan kelib chiqsa (masalan, rahbarning oʻz qoʻl ostida ishlayotgan
xodimlar bilan muloqoti, professorning talaba bilan muloqoti va hokazo,) norasmiy
muloqot – bu odamning Shaxsiy munosabatlariga tayanadi va uning mazmuni
oʻsha suhbatdoshlarning fikr-oʻylari, niyat-maqsadlari hamda emotsional munosabatlari bilan belgilanadi. Masalan, doʻstlar suhbati, poyezdda uzoq safarga
chiqqan yoʻlovchilar suhbati, tanaffus vaqti talabalarning sport, moda, shaxsiy
munosabatlar borasidagi munozaralari. Odamlarning asl tabiatlariga mos boʻlgani
uchun ham norasmiy muloqot doimo odamlarning hayotida koʻproq vaqtini oladi
va bunda ular charchamaydilar. Lekin, shuni ta‘kidlash kerakki, odamda ana
shunday muloqotga ham qobiliyatlar kerak, ya‘ni uning qanchalik sergapligi, ochiq
koʻngilligi, suhbatlashish yoʻllarini bilishi, til topishish qobiliyati, oʻzgalarni
tushunish va boshqa shaxsiy sifatlari kundalik muloqotning samarasiga bevosita
ta‘sir koʻrsatadi. Shuning uchun, hamma odam ham rahbar boʻlolmaydi, ayniqsa,
pedagogik ishga hamma ham qoʻl uravermaydi, chunki, buning uchun undan
rasmiy, ham norasmiy muloqot texnikasidan xabardorlik talab qilinadi.
Faktlar, gʻoyalar, fikrlar, hissiyot va aloqalarning almashinuv jarayonidir. Kommunikatsiya yakka shaxslar va tashkilotlarning mohiyat vatushunchalarini bir-birlari bilan boʻlishish vositasidir. Insoniyatning toʻsiqlar va chegaralar osha aloqa qilish qobiliyati insoniyat rivojiga hissa qoʻshgan. Dunyo bo‘ylab tez va samarali aloqa qilish qobiliyati dunyoni toraytirdi va «globalizatsiya»ni haqiqatga aylantirdi.
Kommunikatsiya muayyan mamlakat yo madaniyat yoki bir tilda soʻzlashuvchilar guruhiga mansub odamlarning bir-birlari bilan va boshqa mamlakat yo madaniyat yoki bir tilde soʻzlashuvchilar guruhiga mansub odamlar bilan oʻzaro faoliyatlari va aloqa qilishlarida muhim oʻrin tutadi. Kommunikativ keladigan, oʻsha vaziyatlardan kelib chiqadigan aloqa inson hayotiga ma‘no qoʻshadi. U munosabat yaratishga va muhabbatni shakllantirishga yordam beradi, oʻzaro tushunishni ragʻbatlantiradi. U bizning butun jahon toʻgʻrisidagi bilimimizni boyitib, turmushimizni munosib qiladi.