O‘zbek tilini sohada qo‘llanilishi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua denov – 2021

5-topshiriq. “Yaxshi degan nomga munosib inson” mavzusida monologik nutq tayyorlang.
Ahloq ne’matining lazzatlaridan bahramand bo’lgan kishilar aytadilarki, chaqirilmagan joyga qorin to’ydirish maqsadida bormoq – bu shunday qudratli seldirki, bu sel obro’ va izzat asoslarini hamda tomirini butunlay qo’porib tashlaydi. Yoki shunday shu’ladirki, uning zavol qiluvchi yashini izzat va hurmat xirmonini yondirib yuboradi. Agar, kishi ehtirom va e’tibor gavharini qidiruvchilardan bo’lsa, gavhar kabi yashirin bo’lsin, toki, izlovchilar orzu g’avg’osi bilan uni qo’lga kiritsinlar. Ulug’ hakimlarning aytishlaricha, sakkiz xil kishi baxt-u saodatsiz bo’lib, yaxshi degan nomdan uzog’u ovora bo’ladilar:
Birinchisi – qorin to’ydirish maqsadida odamlarning uyiga taklifsiz borgan kishi;
Ikkinchisi – ziyofat va anjumanlarda to’rga o’tirishni talashib, to’rda o’tirgan odamlar orasiga xiralik bilan joylashgan kishi;
Uchinchisi – uy egasidan qudrati yetmagan narsani talab qilgan mehmon;
To’rtinchisi – ochko’z kishilarning uyiga hojat talab qilib borgan kishi;
Beshinchisi – dushmanidan madad va yaxshilik talab qilgan shaxs;
Oltinchisi – olim va mansabdor kishilarni g’iybat qiluvchi inson;
Yettinchisi – biror yerga borib, o’sha joyda xijolatlilik paydo qilgan kishi;
Sakkizinchisi – davralarda hech kim gapiga quloq solmayotgan bo’lsa ham gapiraveradigan kishi.


6-topshiriq. Nutqning aniqligiga putur yetkazuvchi so`zlarga 20 ta misol yozing.


7-topshiriq. Gaplar tartibi ataylab oʽzgartirilgan quyidagi matnni o’qing. Gaplarning haqiqiy tartibidagi o’rni berilgan, ularni oʽz o’rniga qoʻyib kochiring.

Alla ana shu qoʻshiq hisoblanadi. Bola tugʻilgani zahoti dunyodagi eng mehr bilan aytiladigan qoʻshiqni eshitadi. Sevimli shoirimiz Cho’lpon alla haqida shunday degan edi: “Bola tez uxlab qolar . Birbolauxlamasa, allaaytadilar. Chunki, ul andin bir lazzat his qilur”. Keksalarimiz allaning sadolari bola ruhiga iymon, vataniga muhabbat, xalqiga hurmat, oʽzi tugʻilgan oilaga izzat boʻlib quyilishini koʻp aytganlar. Bu ifoda allaning eng muhim fazilati-bola ruhida ta`siri aks etgan . Ayni chogʻda bu soʽzning “Alloh”dan olinganligi ham ta`kidlanadi . Alla atamasi olimlarning ta`kidlashlaricha, ovutib uxlatishma`nosini berar ekan . Alla deyarli hamma xalq ogʻzaki ijodida bor .