Ozbek tili


 Ayrim undosh tovushlar orfoepiyasi



Download 269,47 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/100
Sana12.08.2021
Hajmi269,47 Kb.
#146153
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   100
Bog'liq
Ozbek tili

2. Ayrim undosh tovushlar orfoepiyasi.  

Undosh  tovushlar  talaffuzida  hech  qanday  o‘zgarishga  uchramasdan  so‘zning  turli 

o‘rinlarida  kelib  aynan  aytiladi  va  yoziladi.  Lekin  shu  bilan  birga  ayrim  undosh  tovushlar 

talaffuzda o‘zgarishga uchraydi, bu ularning  so‘zda kelgan o‘rniga,  qanday tovushlar bilan 

yonma-yon kelishiga bog‘liq bo‘ladi.  

Undoshlarning  quyidagi  talaffuz  xolatlari  orfoepiya 

normalariga  kiritilgan:  1)  So‘z  oxirida  kelgan  b  undoshi 

jarangsizlashib,  p  tovushiga  moyil  aytiladi:  maktabmaktap,  odob-

odop,  sarob-sarop  kabi;  2)  So‘z  oxirida  kelgan  d  undoshi 

jarangsizlashib  t  tarzida  aytiladi:  iqtisod-iqtisot,  daromad-daromat 

kabi;  3)  So‘z  o‘rtasida  va  oxirida  kelgan  qorishiq  portlovchi  j 

undoshi  ch  tarzida  aytiladi:  lahjalahcha,  avj-avch,  mavj-mavch, 

iloj-iloch kabi;  

4) 


Ruscha-internatsional so‘zlar tarkibidagi v undoshi f undoshiga moyil talaffuz qilinadi: 

avtomat, avtoruchka, avtobus, ustav-ustaf, passiv-passif kabi;  

5) 

Ayrim  so‘zlarning  o‘rtasida,  oxirida  qo‘llangan  z  undoshi  s  undoshi  tarzida  aytiladi: 



izhor-ishor, iztirob-istirop, faraz-faras kabi; shuningdek ruscha-internatsional so‘zlarda 

ham shunda holat kuzatiladi: gipnoz-gipnos, karniz-karnis, narkoz-narkos kabi;  

6) 

Ayrim undoshlardan oldin qo‘llangan q undoshi x tarzida aytiladi: vaqt-vaxt, naqdnaxt, 



to‘qson-to‘xson, maqsad-maxsat;  

7) 


So‘z  oxirida  kelgan  k,  q  jarangsiz  undoshlari  bazan  jarangli  g,  g‘  tovushiga  moyil 

aytiladi: -bilak-bilag,  yurak-yurag; o‘roq-o‘rog‘, sariq-sarig‘ kabi; shuningdek ruscha-

internatsional  so‘zlarda  ham  k  undoshi  jarangli  g  tarzida  aytiladi:  znachok-znachog, 

galstuk-gastug kabi.  

8) 

Ayrim  so‘zlarda  so‘z  oxirida  kelgan  t,  d  undoshlari  talaffuzda  tushib  qoladi:  go‘sht-



go‘sh, g‘isht-g‘ish, xursand-xursan, baland-balan kabi;  

9) 


Birinchi  va  ikkinchi  bo‘g‘in  oxirida  kelgan  n  undoshi  o‘zidan  keyin  kelgan  b 

undoshining  tasirida  m  tarzida  aytiladi:  tanbur-tambur,  sunbul-sumbul,  yakshanba-

yakshamba kabi;  

10) O‘zlashma so‘zlar so‘z o‘rtasida, oxirida yonma-yon kelgan ikki bir xil undoshdan 

biri  talaffuzda  tushib  qoladi:  mujassam-mujasam,  munavvar-munavar,  taassurot-tasurot; 



 

grammatika-gramatika, metall-metal kabi. 




Download 269,47 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   100




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish