Ozbek tili

3. O‘rin ravishi ish-harakatning bajarilishi bilan bog‘liq o‘rinni bildiradi. Qaerda?, 

qaerdan?,  qaerga?  so‘roqlaridan  biriga  javob  bo‘ladi.  Gapda  o‘rin  holi  vazifasida  keladi. 

Quyidagilar  o‘rin  holi  hisoblanadi:  oldinda,  orqada,  o‘ngda,  chapda,  quyidan,  uzoqdan, 

ichkaridan,  yuqoriga,  berida,  pastda,  o‘rtada,  tashqarida,  olg‘a,  u  yoq-bu  yoqqa,  quyida, 

tubanda, unda-bunda, uzoqda, orqavorotdan, bunda kabilar. 

4.  Maqsad  ravishi  ish-harakatning  bajarilishi  bilan  bog‘liq  maqsadni  bildiradi. 

Nega?,  nima  maqsadda?  so‘roqlaridan  biriga  javob  bo‘ladi.  Gapda  maqsad  holi  bo‘lib 

keladi.  Maqsad  holiga  quyidagilar  kiradi:  atayin,  ataylab,  jo‘rttaga,  qasddan,  qasdma-

qasdiga, azza-bazza kabi. 

5. Miqdor-daraja ravishi ish-harakatning bajarilishi bilan bog‘liq miqdor-darajani, 

narsa-buyum  yoki  belgining  darajasini,  noaniq  miqdorini  ifodalaydi.  Qancha?,  qay 

darajada? so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi: picha, qittak, biroz, sal, xiyol, soatlab, oylab, 

yana, tag‘in, chamalab, ozmuncha, mumkin qadar, imkon qadar, aslo, sira, qisman, oz-moz, 

sal-pal,  ko‘p,  mo‘l,  bir  talay,  benihoya,  ko‘plab,  siqimlab,  hovuchlab  kabi.  Miqdor-daraja 

ravishlari  ma’nosiga  ko‘ra  guruhlarga  bo‘linadi:  1.  Miqdor  ravishlari  predmetning  noaniq 

---

32 

 

miqdorini ifodalashga xizmat qiladi: ko‘p, oz, ancha, picha, biroz, bir muncha, xiyla, qittak, 

mo‘l, kam kabi. 2. Daraja ravishlari harakat yoki belgi bilan bog‘liq darajaning kuchli yoki 

kuchsizligini  ifodalashga  xizmat  qiladi.  Eng,  juda,  nihoyat  (da),  g‘oyat  (da),  yana(da), 

tag‘in,  tamomila,  naq,  o‘ta,  qoq,  obdan  kabi  ravishlar  harakat  yoki  belgi  bilan  bog‘liq 

darajaning  kuchli  ekanligini;  sal,  xiyol,  arang,  bazo‘r,  sal-pal,  zo‘r-bazo‘r  kabi  ravishlar 

darajaning kuchsizlik ma’nosini ifodalaydi.