O`zbek tili va adabiyotini o`qitish metodikasi

Discursive metodi

Matnga kiritilgan diskurs yoki diskursiv (mantiqiy fikrlashga asoslangan) jihatlar unga qo‘shimcha ma’no yoki mazmun bag‘ishlamaydi, balki o‘zaro kesishib, bir-birining ta’sirini kuchsizlantiradi. Diskurs xususida to‘xtaladigan bo‘lsak, diskurs (lot. discursus – nutq, fikr-mulohaza, dalil-isbot, suhbat) – bu nutq orqali bildirilgan fikr va mulohazalarning ijtimoiy jihatdan bog‘langanligini tahlil qilish uchun ishlab chiqilgan tushuncha. Ushbu atama bilan bevosita o‘quvchi yoki tinglovchiga yo‘naltirilgan ilmiy, falsafiy yohud boshqa muhim konsepsiyalar belgilanadi. Diskurs so‘z va ma’no, belgi va mazmun, bilim va uning so‘z orqali ifodasining birligini anglatadi, ushbu birlik faqat odamlar o‘rtasidagi aloqa, munosabat, suhbat jarayonida muayyan ma’no kasb etadi. Bundan tashqari, diskurs – bu o‘zaro harakatlanayotgan, bir-biriga ta’sir o‘tkazayotgan ijtimoiy va siyosiy sub’ektlarning har xil pozitsiya, dastur, g‘oya yohud mafkuralarini asoslash, taqqoslash, muhokama qilishga qaratilgan nutqiy kommunikatsiya ko‘rinishlaridan biridir. Yana bir muhim jihati, diskurs – bu oldinlari bildirib o‘tilgan fikr, mulohaza, dunyoqarash, nuqtai nazarlar zamirida tushunchaga yohud mantiqqa asoslanib isbotlab berish jarayonidir.

Savol va topshiriqlar

1. 
   Badiiy asar tahlilidagi asosiy holatlarni izohlab bering.
   

1. 
   Kirish mashg‘ulotlari qanday tashkil etiladi? Aniq misollar vositasida tushuntiring.
   
2. 
   Yakunlovchi mashg‘ulotlarning qanday pedagogik ahamiyati bor? Misollar bilan tushuntirib bering.
   
3. 
   Prof. A.Zunnunov fikricha kirish mashg‘ulotining muayyan shart-sharoit va unga ajratilgan vaqtga ko‘ra qanday turlari bor?
   
4. 
   Asarning yaratilishi yoki unda aks ettirilgan tarixiy davrni tushunishga yordam beradigan kirish mashg‘ulotini misollar bilan tushuntirib bering.
   
5. 
   Adabiy asar yoki uning mavzusi haqida o‘quvchilarda taassurot hosil qilishga mo‘ljallangan kirish mashg‘ulotini misollar bilan tushuntirib bering.
   
6. 
   O‘quvchilarning shaxsiy taassurotlari yoki amaliy kuzatishlari asosida o‘tkaziladigan kirish mashg‘ulotini misollar bilan tushuntirib bering.
   
7. 
   Tarjimayi holga doir kirish mashg‘ulotini tegishli tarzdagi misollar bilan tushuntirib bering.