O`zbek tili va adabiyotini o`qitish metodikasi

Dilshod Barno (1800-1906) bergan ma’lumotlarga qaraganda XIX asr mak-tablarida adabiy ta’limning alohida o‘rni va mavqei bo‘lgan. Bu haqda, jumladan, shunday ma’lumotlar bor: «Hamdam va hamsuhbatlarim zehnli shoira qizlar bo‘-lib, 51 yil maktabdorlik qildim. Maktabda a’lo va o‘rta o‘quvchilardan doim 20 va 30 qiz ta’lim olar edilar. 891 qizni savodli qilib chiqardim. Ulardan yaqin to‘rtdan bir qismi tab’i nazmi bor shoira, oqila qizlar edi»²¹. Anbar Otindek buyuk shoira ham Dilshod Barno maktabining o‘quvchisi bo‘lganini eslasak, bu davrdagi adabiy ta’limning natijalarini tasavvur qilishimiz osonlashadi. O‘zbek adabiyotini o‘qitish metodikasi, asosan, yigirmanchi asrning 20-yillarda fan sifatida shakllandi va rivojlanib bordi. O‘zbek adabiyotini o‘qitish usulining mustaqil fan ekanligi shundaki, boshqa fanlardagi kabi uning ham o‘rga-niladigan, tadqiq etiladigan predmeti mavjud bo‘lib, u badiiy adabiyotdir. Umumiy siyosiy hayotdagi o‘zgarish madaniy hayotning hamma tarmoqlariga o‘z ta’sirini ko‘rsatdi. Behbudiy, A.Avloniy, H.H.Niyoziy, A.Qodiriy, Cho‘lpon kabi shoir va yozuvchilar o‘zbek xalqining ma’rifatli bo‘lishi, yangi tur va mazmundagi adabi-yotni yaratish uchun harakat qildilar. Behbudiy «Padarkush» asarida dastlab ma’rifatning inson hayoti, insoniyat taqdiri uchun qanchalik katta ahamiyat kasb etishini badiiy jihatdan tadqiq etadi. Milliy, insoniy qadriyatni anglashda ma’rifatli bo‘lish zarurligini, ma’rifat va jaholatni-ezgulik va yovuzlik timsoli sifatida tasvirlaydi.