O„zbek tili va adabiyotini o„qitish fakulteti “Himoyaga tavsiya etilsin”

II BOB. SINTAKSIS BO„LIMINI O„QITISH METODIKASI 
2.1. Sodda gaplarni o‗qitishda til bo‗limlari bilan bog‗lab o‗rgatish...................28 
2.2. 
8-sinfda 
sintaksisni 
o‗rganishda 
qo‗llaniladigan 
innovatsion 
texnologiyalar……..................................................................................................43 
III BOB. ISHNING AMALIYOTGA TATBIQI
3.1. Ta‘lim bosqichlari ona tili darsliklarida masalaning berilishi ……….………..9 
3.2. Ochiq dars ishlanmasi.......................................................................................18 
Xulosa.................................................................................................................61 
Foydalanilgan adabiyotlar ro„yxati...................................................................63 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
Kirish 
Mavzuning dolzarbligi.
Davrimizning hayotiy ehtiyojlari maktablarda 
ta‘lim-tarbiya ishlari darajasini yuqori bosqichga kо‗tarishni, har tomonlama puxta 
bilim olgan, fan va texnika asoslari bilan qurollangan kelajak avlodni tarbiyalab 
voyaga yetkazishni talab qiladi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ―Bizning 
vazifamiz – to‗plangan tajriba va ilg‗or xalqaro amaliyotga suyangan holda, 
o‗zimizning taraqqiyot va yangilanish modelimizni qat‘iy amalga oshirishdan 
iborat. Shu borada yaqin va o‗rta muddatga belgilangan marralarga erishish uchun 
qat'iyat bilan harakat qilishimiz zarur‖
1
deb ta‘kidlaganlari bejiz emas. Negaki, 
taraqqiyotga erishishda mamlakat jtimoiy tizmining barcha sohalari faol 
bo‘lmoqliklari shart.
Umumta‘lim maktablarining asosiy vazifasi о‗quvchilarning fikrlash 
salohiyatini, aqliy rivojlanishini, mantiqiy tafakkurini о‗stirish; ularni о‗z-о‗zini, 
moddiy borliqni tilning ifoda vositalari yordamida anglashga hamda о‗z fikri va 
his-tuyg‗ularini ona tilining keng imkoniyatlari doirasida bayon eta olish, ma‘lum 
fanlar yuzasidan turli bilim va malakalarni hosil qilish, tо‗la savodxonlikni 
ta‘minlash, ularda zamonaviy dunyoqarashni shakllantirishdan iborat
2
. Bu vazifani 
amalga oshirishda о‗qituvchi hal qiluvchi rol о‗ynaydi. Biroq о‗quvchilarni ongli, 
yuksak saviyali, g‗oyaviy siyosiy jihatdan yetuk qilib tarbiyalashda о‗qituvchining 
bilimi yoki undagi tо‗plangan tajribaning о‗zi yetarli emas. Jamiyat hayotida ro‗y 
bеrgan tub o‗zgarishlar barcha sohalar kabi ilmu fanning tubdan o‗zgarishi, 
yangicha rivoj topishiga sabab bo‗ldi. 
O‗zbеkistonning o‗z istiqloliga erishishi o‗zbеk til-shunosligining rivoji va 
uning taraqqiyoti yo‗llarini bеlgilab bеrishda, o‗rganishda yangi davr ochdi. 
Birinchi prеzidеntimiz Islom Karimov ―Har qaysi davlat, har qaysi millat nafaqat 
yеr osti va yеr usti boyliklari bilan, harbiy qudrati va ishlab chiqarish salohiyati
1
Mirziyoyev Sh. M. Erkin va farovon, demokratik O‗zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. T.: ―O‗zbekiston‖ 
NMIU, 2016. 
2
Умумий ўрта таълимнинг давлат таълим стандарти ва ўқув дастури//ЎзР Халқ таълими вазирлигининг 
ахборотномаси. №1. – Тошкент. 47-бет. 

---

4 
bilan, birinchi navbatda o‗zining yuksak madaniyati va ma‘naviyati bilan 
kuchlidir
3
‖, – dеgan edilar. 
Shu bois mamlakatimizning istiqlol yo‗lidagi birinchi qadamlaridanoq, 
buyuk ma‘naviyatimizni tiklash va yanada yuksaltirish millat ta‘lim-tarbiya 
tizimini takomillashtirish, uning milliy zaminini mustahkamlash, zamon talablari 
bilan yo‗nalashtirish asosida jahon andozalari va ko‗nikmalari darajasiga chiqarish 
maqsadiga katta ahamiyat bеrib kеlinmoqda.
Bizning tanlagan malakaviy bitiruv ishimizning mazmuni ham yuqoridagi 
fikrlarga asoslanib ona tili ta‘limida sintaksisni o‗rgatish usullarini ishlab 
chiqishdan iborat.
Har qanday muloqotning asosida to‗g‗ri tuzilgan nutq yotadi. Nutqni to‗g‗ri 
tuzish uchun uchun esa o‗quvchilardan ma‘lum bilim, ko‗nikma va malakalar talab 
etiladi. Nutq ishtirokchilarining to‗gri nutq tuzish malakalarini quyi sinflardan 
shakllantira borish lozim, bu jarayonda sintaksisning o‗rni katta albatta. Chunki 
fikr ifodalovchi birlik bu gap hisoblanadi. Gap esa, albatta, gap bo‗laklaridan 
tuziladi. Gap bo‗laklarini to‗g‗ri ishlata bilish muammosi bugungi ona tili 
ta‘limining diqqat qaratilishi lozim masalalaridan biri hisoblanadi.