O`zbek tili va adabiyoti fakulteti 302-sirtqi guruh talabasi Mahmudova Shahlo

O`zbek tili va adabiyoti fakulteti 302-sirtqi guruh talabasi

Mahmudova Shahlo

9- variant

1. Majnun – majzub

2. “G`aroyib us- sig`ar” devonidagi mustazodning mavzusini aniqlang fikrlaringizni bayon qiling.

Javoblar

1. Alisher Navoiy “Xamsa”sining 3-ddostoni bo`lmish “Layli va Majnun” dostonida “Farhod va Shirin”dostonidagi ishq haqidagi qarashlar yanada ochiqroq bayon etilgan. Majnunning qismati haqida : I. Haqqul: “Majnunning o`z maqsadlariga erishish yo`li jangovar kurashchanlik emas kamolot yo`li. Uning dushmani zolim - nafs ”. Majnun komilikka erishishni maqsad qilgan solik bo`lsa, Layli u yetishmoqchi bo`lgan haqiqiy ishq ila nurlangan xilqat. Bu oshiq – ma`shuqlarning harakatlarini adabiyotshunos N. Komilov quyidagicha ifodalaydi: “Ishq otashida yonish kimyolanish Majnun uchun qismat. Navoiy shu qismatga mubtalo solikning sazguzashtini hikoya etadi, o`zi ham yonib sel bo`lib kuylaydi. Majnun- solik, ammo u oddiy solik emas balki “majzub” – oshiq solik. Shuning uchun uning ustozi ham, piri ham ishq, shu bois dardini nihon tutmaydi, rosmana xilvat-nishin soliklarday sabr-u qanoatli , batamkin, taqvodor emas. Bu sifatlar oshiqqa xos emas-da! Oshiq to vaslga yetmaguncha toqatsizlanaveradi, uni hech narsa to`xtatib turolmaydi. Majnun yuz xil zob-u uqubat , kamsitish-xo`rliklarga chidaydi-yu biroq hijron dardiga toqat qilolmaydi.”

Majzub – ma`xuz, majnun; Jazbaga tutilgan, aqldan ozgan deb hisoblangan bo`lsa-da, lekin, unday bo`lmagan, Janobi Haqning lutf va karami bilan hech ikkilanmasdan bir hamlada barcha maqomlardan o`tgan va vuslatga erishgan, vuslatning ta`sirida mast bo`lgan kishi.

2. Alisher Navoiy o`zining “Xazoyin ul - maoniy” kulliyotiga kiritilgan 4ta mustazod mavzu jihatdan rang – barang. Shoir devonlaridagi janrlarni qo`llashda muayyan tartibga rioya qilgandek, she`rlarni mazmun – mavzusi asosida taqdim etishda ham izchilliknni saqlab qoladi. Shu bois birinchi devon “G`aroyib us – sig`ar”ga hamd mazmunidagi mustazodni kiritadi :

Ey husnunga zarroti jahon ichra tajalliy, mazhar sanga ashyo,

Sen lutf bila kavnu makon ichida mavliy, olam sanga mavlo.