O’zbek tili darslarida yordamchi so’zlarning o’qitilishi

Bilan 
ko'makchisining
va
bog'lovchisi vazifasini bajarishini tushuntirishda 
quyidagi ma`lumotga asoslanish lozim:
6
“Ko'makchilarning bog'lovchilashuvi ko'makchilar bilan bog'lovchilarni 
har xil leksik-grammatik kategoriyalar maqomida farqlovchi belgi-
xususiyatlarning betaraflashuvi – neyiralizatsiyasi tufayli vujudga keladi. Bunda 
ko'makchilarning gap bo'laklarini (to'ldiruvchi, hol) shakllantirish funksiyasi 
barham topadi, ularda bog'lovchilar turkumiga xos lisoniy layoqati paydo bo'ladi. 
Masalan,
bilan
yordamchisi "
Qalandarov... Nazarov bilan so'rashdi
" (A.Qahhor) 
gapida o'z turkumi - ko'makchiga xos vazifa bajargan bo'lsa, "
Qalandarov bilan 
Nazarov so'rashdi
" gapida 
va
(
Qalandarov va Nazarov
) bog'lovchisi vazifasini 
bajargan, u bilan sinonimik muqobil birlikka aylangan”. 
5
Mahmudov N.,Nurmonov A., Sobirov A., Nabiyeva D., Mirzaahmedov A. Ona tili. Umumiy o`rta 
ta`lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik. -Toshkent: "Ma`naviyat". 2013. -B. 80.
6
Turdiboyev T. O'zbek tilida yordamchi so'zlar konversiyasi: Filol. fan. nom. ...dis. avtoref. -Toshkent, 
1996. – B. 14. 

---

23 
Vazifadosh ko'makchilarni tushuntirishda quyidagi qiyosiy misollarga 
murojaat etiladi:
Мustaqil so’z turkumi 
Vazifadosh ko’makchi 
1. 
Avval 
o'yla, 
keyin 
so'yla
. 
(Maqol) . 
 Avval, keyin
so'zlari
payt 
ravishlari, 
qachon? 
so'rog'iga javob bo'ladi, payt 
holi.
Siz bilan hamsuhbat bo'lmasdan 
avval boshqacha xayolda edim
. 
(O.Yoqubov)
Avval
ko'makchi, qachon? 
so'rog'iga 
hamsuhbat bo'lmasdan avval
birikmasi javob bo'lib, chiqish 
kelishigi bilan qo'llanadigan ko'makchi, 
birikmali payt holi.