O‘zbek shevalarining tarixiy oqimi

Tayanch tushunchalar:

O’zbek dialektologiyasi – o’zbek shevalarini ilmiy ravishda o’rganadigan fan.
Sheva – o’zbek tilining kichik territoriyadagi muomala vositasi.
Dialekt – o’zaro bir-biriga yaqin shevalar tizimi.
Lahja –shakllanish jihatidan umumiy tarixga ega bo’lgan dialektlar yig’indisi.
Qarluq – chigil – uyg’ur lahjasi – o’zbek tilining shu nom bilan ataladigan urug’-
qabila ittifoqi negizida shakllangan sheva va dialekt uyushmasi.
O’g’uzxon – afsonaviy podshoh. “Shajarai turk”da aytilishicha undan olti nafar o’g’li
bo’lgan .Har o’g’lidan to’rttadan nabira ko’rib,jamisi 24 ta. Shulardan tarqalgan avlodlar
o’g’uzlar nomni olgan deb rivoyat qilinadi.
Qipchoq – qadimgi turkiy tilda ichi qo’sh yog’ochni qipchoq deyishgan.Rivoyatda
keltirilishicha, shu daraxt orasida tug’ilgan bolaning ismini Qipchoq deb qo’yishadi.
Avlodlari qipchoqlar deyilgan.
Qorluq – baland tog’likda yashagan aholini O’g’uzxon shunday atashni buyurgan.
Qipchoq lahjasi – o’zbek tilining asosan qipchoq urug’ va qabilalari negizida
shakllangan sheva va dialektlar uyushmasi.
O’g’uz lahjasi - o’zbek tilining asosan o’g’uz urug’ va qabilalari negizida
shakllangan sheva va dialektlar uyushmasi.
Tavsifiy (sinxron) metod –shevaning hozirgi holatini yozib olish metodi.
Qiyosiy-tarixiy metod - tillarni ham tarixiy taraqqiyot,ham boshqa yondosh tillarga
qiyoslab o’rganish metodi ,bu metoddan shevalarni o’rganishda ham o’rganiladi