O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

K em iruvchilar (R odentia) turkum i 
vakillari hozirgi zamonda yashab
turuvchi sutemizuvchilar orasida eng ko'p, ya'ni 
2000
 dan ortiq turlarni
o'z ichiga oladi. Ular juda k en g tarqalgan, tuproq, yer ustida va
daraxtlarda yashaydi. Ularning kurak tishlari juda yirik, lekin ildizi
bo'lm aydi. Kurak tishlari o'sib turadi. Qoziq tishlari yo'q, shu sababli
kurak va oziq tishlari orasida tishsiz bo'shliq — diastom a bo'ladi.
Kemiruvchilar asosan o'sim lik ildizi, po'stlog'i, novdasi, bargi, doni va
m aysasi bilan oziqlanadi.
Kemiruvchilar har yili bir necha marta va ko'p bola tug'adi. Bolalari
tez voyaga yetadi. Ko'pchilik kemiruvchilar qishloq xo'jaligi ekinlariga
(sichqon, dala sichqonlari, yumronqoziqlar) va g'amlab qo'yilgan oziq —
ovqat mahsulotlariga (sichqon, kalamushlar) jiddiy zarar yetkazadi
( 4 1 —rasm). Ba’zi k em iru v ch ila r (su g'urlar, q u m sich q o n la r,
kalamushlar) yuqum li kasalliklam i (masalan, o'lat) tarqatadi. Olmaxon,
sug'ur, nutriya, ondatra ovlanadigan eng muhim mo'ynali hayvonlardan
hisoblanadi.
41 — ra s m . K e m iru v c h ila r v a to v u s h q o n s im o n la r tu rlari: 1 — d u m s iz qizil s ic h q o n
(p ish c h u x a ), 2 — q u m to v u s h q o n i, 3 — o lm ax o n , 4 — jay ra, 5 — y u m ro n q o z iq , 6 — 
q o 's h o y o q , 7 — k e n g u ru s im o n k a la m u sh , 8 —n u triy a ,9 — sh in sh illa.
T o v u sh q o n sim o n la r (L agom orph a) tu rk u m i 
vakillarining yuqori
jag'idagi katta kurak tishlarining orqasida bir juft kichkina qo'shim cha
kurak tishlari bo'ladi. Tishlari tuzilishiga ko'ra kemiruvchilarga o'xshab
ketadi, ya’ni tishlari yo'q. Bu turkumga dumsiz sichqonlar yoki oxotonlar
va tovushqonlar kiradi. Dumsiz sichqonlar qishga xashak g'amlab qo'yish