O‘zbek adabiyoti tarixi (Eng qadimgi davrlardan XV asrning hirinchi yarmigacha)

Sakkokiy qasidalari. Sakkokiyning 13 qasidasi 407 baytdan iborat bo’lib, ular quyidagilardir:
1. Munojot 22 baytdan iborat bo’lib, Ollohning yagonaJigi. Uning sifatlari madha qiiinadi va Sakkokiy o‘z gunohlari uchun tavba-tazarru qiladi.
Osiy qul Sakkokiyning isyonig’a had yo‘q hisob, Sen karain birla kcchurgil, cy Karimi kirdgor.
Rama!: foilotun foilotun foilotunfoilun

1. 
   Na 724baytdan iborat bo‘lib, Muhammad s.a.v. gabag'ishlangan bir madhdir. Shoir bu qasidasida riyosiz sevgi haqida bayon qilib, uning shafoatidan umid qiladi. Bu na’t Lutfiy devonining ba’zi nusxalaridan ayrim farqlar bilan o‘rin olgan. Lutfiyda bu na’t 21 baytdan iborat. Oxir- gi baytda har ikkisining nomi qayd etilgan. Qaysi shoirga tegishli ekani noma’lum ( Gunay Kavagach. Edebiyat Fakultesi Doktora Tezi, Lutfi Divani (Girish, Metin, Dizin, Tipki Basim), Ankara, 1997, TDK yayin- larindan).
   

Lutfiy va Sakkokiy devonlaridagi mazkur qasidaning birinchi 1 va 2-baytlari quyidagicha:
Osiy ummatning panohi yo Shafe’ al-muznibin, Jahl johidin chiqarg‘a sunnating hablul- matin.
Yo‘lg‘a kirganlarg‘a xulqungdur yaqin sarmoyasi,
Yo‘l yangilg‘anlarg'a she’ring shohrohidur mubin... Ramal: foilotun foilotun foilotun foilun
Oxirgi baytda ayrim o‘zgarishlar bor. Sakkokiyda:
Rahm qil mahshau kuni Sakkokiy osiy jonig‘a,
Yo Shafe’ al-muznibin,yo rahmatan lil-olamin.
Lutfiyda:
Rahm qii mehnat kuninda Lutfiy osiy jonig'a,
Yo Shafe’ al-muznibinu rahmatan lii-olamin.
Bu farqlar Navoiy Samarqandda bo‘lgan davrda ham ma’Juin ekan, shekilli, ayrim odamlarning. Sakkokiy Lutfiy g‘azallarini o’zlashlirib ol­gan, dcgan mish-mishlaming qanchalik haqiqat ekanini o‘zi tekshirib, bilmoqchi bo'lgan. Navoiy Sakkokiy g‘azallarini Lutfiyniki bilan qiyos- lab ko‘rmoqchi bo‘lgan, ammo uning g‘azallarini qidirib topolmagan.

2. 
   Dar madhi Xoja Muharnmam manso, nawarollohu marqadu qa- sidasi xijriy V111 asrda yashagan buxorolik mutasavvuf Muhammad Porsoga bag‘ish!ab yozilgan. Navoiy “Nasoyim ul-muhabbat”da yozi-
   

shicha, u shunchalik mashhur va e'tiborli mutasavvuf bo‘lganki, hijriy 822-yili Buxorodan Hirotga ziyorat qilgani yo‘lga chiqqanda, Nasaf, Chag‘oniyon, Termiz, Balx aholisi katta izzat-hurmat bilan uni kutib ol- gan. Muhammad Porso Jom viloyatidan o‘tayotganda, Abdurahmon Jo- miy ham yosh paytida otasi bilan birga uni ziyorat qilgani chiqqan ekan. Qasida 21 baytdan iborat bo‘lib, Sakkokiy Xoja Muhammad Porsoga chuqur muhabbat bog‘laganini, uni ma’naviy piri sifatida qabul qilganini yozadi. Qasidaning o‘n to‘qqizinchi bayti shunday: