O‘zbek adabiyoti kafedrasi o‘zbek tili va adabiyoti bakalavr ta’lim yo‘nalishi

2.2. Xeminguey qalamiga mansub o‘lmas asarlar.

1917 yildan Kanzas Sitida journalist-reportyor sifatida ish boshlagan Ernest Xemingueyning dastlabki hikoyalar kitobi — "Bizning zamonda" deb nomlanib, bu hikoya 1924- yilda yozilgan. Adibning "Quyosh chiqadi" (1926, inglizcha nashrlarda "Fiyesta" nomi bilan chop etilgan), "Alvido, qurol!" (1929) romanlarida urushning bemisl mantiqsizliklari, inson haq - huquqlari, erkiga tajovuz, ayni paytda, insoniy mardlik, qadr-qimmat va muhabbatning har qanday yovuz kuchlardan ustunligi yorqin ifodalangan.

1930-yillarning 1-yarmida Xeminguey ijodida tushkunlikni kuzatish mumkin. Shu davrda yozuvchi hayot yoʻlini qayta mulohaza qilib koʻrishga, oʻz ijodining muayyan yoʻnalishlarini aniklashga intiladi. Natijada "Peshindan keyingi oʻlim" (1932), "Afrikaning yashil tepaliklari" (1935), "Gʻolibga bayroq berilmaydi" (1933) hikoyalar toʻplami dunyo yuzini koʻradi. "Hoʻkizning shoxi", "Frensis Makomberning baxti", "Kilimanjaro qorlari" (1936) hikoyalari, "Toʻqchilik va yoʻqchilik" (1937) romanida Xeminguey ijodiy yuksalishi koʻzga tashlanadi. Uning asarlarida dastlabki jurnalistik kuzatuv oʻrnini tahliliy, qiyosiy mulohaza va mushohadalar egallaydi. U har qanday urushni qoralaydi, shu tufayli insoniyat aziyat chekayotganiga eʼtibor qaratadi. Inson huquqlari yoʻlida, ozodlik kurashida yolgʻiz maydonga tushishning halokatli oqibatlarga olib kelishini oddiy kishilar obrazi orqali ifodalaydi.

Xeminguey 1931-1939 yillari ispan xalqining milliy ozodlik kurashida harbiy muxbir sifatida qatnashadi. Shu yillarda uning bir necha ocherk va reportajlari, "Motam qoʻngʻirogʻi" (1940) romani chop etiladi. Bu asarlardagi qahramonlar xalq ozodligi yoʻlida fashizmga qarshi kurashadilar, insoniyat taqdiri uchun oʻzlarining masʼul ekanliklarini qalban his etadilar, kishilar bilan birga iztirobga tushadilar, xavf-xatardan qutulish choralarini izlaydilar.

Ikkinchi jahon urushidan keyin adib ijodida yangi davr boshlangan. Biroq bu davrda yuzaga kelgan "Xavfli yoz" va "Okeandagi orollar" romanlari avvalgilariga qaraganda badiiy jihatdan ancha boʻsh asarlar sanaladi. Lekin maʼlum muddat oʻtib, Xeminguey insonning ruhiy xrlatini tadqiq etish bilan jamiyatdagi mavjud vaziyatni ochib berishga qodir asarlarni yaratdi. Badiiy jihatdan ancha yuksak boʻlgan "Daryoning naryogʻida, daraxtlar soyasida" (1950) romani, "Chol va dengiz" (1952) qissasi Xemingueyga katta shuhrat keltirdi. Xeminguey XX asrda oʻzigagina xos boʻlgan qatiy xolislikka asoslangan xarakterli uslubni yaratdiki, keyinchalik Amerika qitʼasidan yetishib chiqqan yozuvchilar bu uslubga teztez murojaat qiladigan boʻlishdi. "Chol va dengiz", "Alvido, qurol!" va boshqa asarlari oʻzbek tiliga tarjima qilingan.

3.