O‘zbek adabiyoti kafedrasi jumayeva gulnoza «omon muxtor asarlarining til hususiyatlari (mifonimlar)talqinida»

4. Xiazmatik konstruksiyalar yordamida birikish. Xiazm asosan, ikkita gapdan tashkil topgan matn kо‘rinishlarida uchraydi. Xiazm «X» harfi shaklida namoyon bо‘luvchi uslubiy vositadir. Ikkinchi gap birinchi gap komponentlarining teskari tarzda joylashuvidir. Bunda yozuvchining asosiy maqsadi ikkinchi gapda berilgan bо‘ladi. Birinchi gap ikkinchi gapdan anglashiladigan ma’noni bо‘rttirib ifodalashga xizmat qiladi.

Masalan: Shijoatli bо‘l. Biroq andishasiz bо‘lma.

Andishali bо‘l. Biroq shijoatsiz bо‘lma.

(О‘. Hoshimov)

«Xiazm poetik nutqda quyidagi vazifalarni bajaradi: 1.Uslubiy-semantik vazifa. Bunda ikki komponent mazmuni о‘zaro zidlik kasb etadi yoki aksincha, bir-birini mantiqan tо‘ldiradi. 2.Ekspressiv vazifa. Bunda о‘quvchi yoki tinglovchiga zavq bag‘ishlash, fikrni tez va uzoq vaqt esda saqlab qolishiga xizmat qilishi nazarda tutiladi. 3.Evfonik vazifa. Xiazmni yuzaga keltirayotgan bо‘laklar о‘zaro о‘rin va vazifa jihatidan almashinganda ohang ham shunga mos ravishda almashinib boradi.»¹⁷