O`zb tarix 11 узб indd

O‘zbekiston Respublikasining mahalliy hokimiyat 
idoralarini qayta tashkil etish to‘g‘risida
»gi Qonun qabul qilindi. Bu qonun 
mamlakatimizda  mahalliy  hokimiyatning  ikki  mustaqil  organi  – 
vakillik 
va
 
ijro organlari
  tizimiga  boshchilik  qiladigan  hokimlik  va  hokimlar  lavozimi 
joriy etildi. 
Yodda tuting
!
1992-yilda ilk bor Toshkent shahrida va 12 ta viloyatda, 163 ta qishloq 
tumani va 18 ta shahar tumanida hamda 120 ta shaharda hokimlar tayinlandi 
va tasdiqlandi, ularning apparati — hokimiyatlar tuzildi.
O‘zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  XXI  bobi  «Mahalliy 
davlat  hokimiyati  asoslari»  deb  nomlanib,  unda  mahalliy  davlat  hoki-
miyati organlarining tizimi, vazifalari, tuzilish tartibi mustahkamlandi. 
Konstitutsiyaga ko‘ra, avvalgi mahalliy vakillik organlarining nomi Ken-
gashlar deb o‘zgartirildi. Ularning samarali ishlashini ta’minlash uchun 
viloyat, tuman va shahar Xalq deputatlari Kengashlari vujudga keltirildi. 
O‘zbekiston  Konstitutsiyasi  qabul  qilinguncha  mahalliy  vakillik  organ-
larining uch bo‘g‘inli tizimi mavjud bo‘lib, ular:
1)  viloyatlar  hamda  Toshkent  shahar  xalq  deputatlari  Kengashlari  (So-
vetlari) – yuqori bo‘g‘in hisoblanardi;

---

23
2) tuman, shahar xalq deputatlari Kengashlari – o‘rta bo‘g‘in;
3) qishloq, posyolka, ovul xalq deputatlari Kengashlari – quyi bo‘g‘in.
Konstitutsiya mahalliy vakillik organlarining ikki bo‘g‘inli tizimini 
mustahkamladi, ya’ni quyi bo‘g‘in olib tashlandi. Ular o‘rniga fuqarolarning 
o‘zini o‘zi boshqarish organlari tuziladigan bo‘ldi. 
Shunday qilib, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvifiq, 
mahalliy davlat hokimiyati, hokimiyat organlari ikki mustaqil organlarga – 
vakillik
 va 
ijroiya
 hokimiyatiga bo‘lindi. 
Mahalliy vakillik organlariga
 – xalq deputatlari Kengashlari kiradi. Ular 
o‘z  faoliyatini  jamoaviy  (kollegial)  asosda  olib  boradi.  Xalq  deputatlari 
Kengashlari ishining asosiy tashkiliy – huquqiy shakli sessiya hisoblanadi.
«Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga saylov 
to‘g‘risida
»
gi  Qonunda  vakillik  organlariga  21  yoshga  to‘lgan  fuqarolar 
saylanadi.  Xalq  deputatlari  viloyat  va  Toshkent  shahar  Kengashlariga  60 
tadan ko‘p bo‘lmagan, tuman va shahar Kengashlariga esa 30 tadan ko‘p 
bo‘lmagan deputatlar 5 yil muddatga saylanadi.
Ijroiya hokimiyatiga
 – hokim va uning ijroiya apparati kiradi. Hokim 
tegishli hududda oliy mansabdor shaxs hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 101-moddasiga ko‘ra hokimlarning vakolat muddati – 
besh yil. 
Viloyat va Toshkent shahar hokimi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
tomonidan  qonunga  muvofiq  tayinlanadi  hamda  lavozimidan  ozod  eti-
ladi. Tuman va shaharlarning hokimlari tegishli viloyat hokimi tomonidan 
tayinlanadi  va  lavozimidan  ozod  qilinadi  hamda  tegishli  xalq  deputatlari 
Kengashi  tomonidan  tasdiqlanadi.  Shaharlardagi  tumanlarning  hokimlari