O’zb е kiston r е spublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshk

Eksperimental psixologiya
 - esperimental metodlar yordamida psixik 
xodisalarni tadqiq qilishning umumiy soxasi. Psixologiya fan sifatida falsafadan 
ajralib chiqishida eksperimental tadqiqotlar o`tkazish asosiy rol
ь
 o`ynagan. XIX 
asrning o`rtalarida psixolik hodisalar ustidan ilk bor amaliy eksperimental 
psixologik tadqiqotlar o`tkazilgan. Bu fiziologik laboratoriyalarda elementlar 
funktsiyalarni o`rganish orqali, ya’ni ilk bor sezgi va idrokni o`rganish bilan 
boshlangan. Bu tadqiqotlar eksperimental psixologiyaning falsafa va 
fiziologiyadan mustaqil, alohida fan sifatida vujudga kelishiga muhim asos va 
ob’ektiv shart-sharoit yaratib berdi.  Eksperimental psixologiya fan sifatida ajralib 
chiqishiga V. Nuidt o`zining katta hissasini qo`shgan. Ilk eksperimental 
tadqiqotlar o`zini o`zi kuzatish metodi yordami bilan insonning ichki 
 
14

---

funktsiyalarini o`rganishga qaratilgan edi. Keyinchalik eksperimental ishlar 
turlicha hayvonlarda o`tkazila boshlangan. Tadqiqotlarning ko`pchiligi 
T.L.Morgan, E.L.Torndayklar tomonidan olib  tushirilgan. Eksperimental 
tadqiqotlar orqali faqat psixik funktsiyalargina emas, balki hissiyotlarning 
individual variantlari ham kiritilgan. Eksperimental psixologiyaning tadqiqotlari 
psixologiya sohalarining nazariyasiga asos bo`lib xizmat qiladi.