Овқатланиш биокимёси

Модда ва энергия алмашинуви тўғрисидаги умумий билимларни эсланг
1. Метаболизм нима? Оралиқ метаболизм (хужайра ичи) босқичларини таърифланг.
Hujayra yoki organizmda sodir bo'ladigan, fermentlar tomonidanaamalga oshiriladigan kimyoviy reaksiyalar va fizikaviy jarayonlar majmuasi metobolitik almashinuv yoki metabolizm deyiladi.
Modda almashinuvining kimyoviy jarayonlari tashqi va ichkiga bo'linadi. Ichki modda almashinuvi- hujayra ichida kimyoviy reaksiyalar orqali ozuqa komponentlarning parchalanishi, oksidlanishi va yana sintezlanishi bo'lib, bu jarayon metabolizm deyiladi. U o'z ichiga katabolizm va anobolizm jarayonlarini oladi. Moddalarning oraliq almashinuvi metabolizm, hosil bo'lgan oraliq moddalar esa metabolitlar deb ataladi.
2. Экзергоник ва эндергоник реакциялар. Бу жараёнлар бир бири билан қандай боғлиқ?
Ko'p kimyoviy va biologik reaktsiyalar inson tanasida va tashqarisida doimiy ravishda sodir bo'ladi. Ulardan ba'zilari o'z-o'zidan, ba'zilari esa o'z-o'zidan emas. Spontan reaktsiyalar ekzergonik reaktsiyalar, spontan bo'lmagan reaktsiyalar esa endergonik reaktsiyalar deb ataladi. Ko'p kimyoviy va biologik reaktsiyalar inson tanasida va tashqarisida doimiy ravishda sodir bo'ladi. Ulardan ba'zilari o'z-o'zidan, ba'zilari esa o'z-o'zidan emas. Spontan reaktsiyalar ekzergonik reaktsiyalar, spontan bo'lmagan reaktsiyalar esa endergonik reaktsiyalar deb ataladi.
Endergonik reaktsiyalar kimyoviy termodinamikada noqulay yoki o'z-o'zidan bo'lmagan reaktsiyalar deb ham ataladi. Gibbsning erkin energiyasi doimiy harorat va bosim ostida musbat bo'ladi, ya'ni bo'shatgandan ko'ra ko'proq energiya so'riladi.
Endergonik reaktsiyalarga misol sifatida protein sintezi, hujayra membranasida natriy - kaliy pompasi, asab o'tkazuvchanligi va mushaklarning qisqarishi kiradi.
Ekzotermik reaktsiyalar tabiatda o'z-o'zidan paydo bo'ladigan qaytarilmaydigan reaktsiyalardir. Uyali nafas olish ekzergonik reaktsiyaning klassik namunasidir.
Barqaror endotermik reaktsiyaning paydo bo'lishi uchun reaktsiyani keyingi ekzergonik reaktsiya yordamida yo'q qilish kerak, shuning uchun mahsulot kontsentratsiyasi doimo past bo'lib qoladi. Yana bir misol - muzning erishi, bu erish nuqtasiga etib borish uchun yashirin issiqlikni talab qiladi. O'tish holatidagi energiya to'siqni faollashuv darajasiga erishish jarayoni endergonikdir. O'tish bosqichiga etgandan so'ng reaktsiya yanada barqaror mahsulot ishlab chiqarishga o'tishi mumkin.