O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
VIII BOB. MARKETING REJASI 
 
Tayanch so’z va iboralar: marketing tushunchasi, marketing rejasi mazmuni, 
sotish bozori, raqobat, tashqi iqtisodiy aloqa, reklama, tovar taqsimoti, baho. 
 
8.1.  Marketing rejasining tarkibi 
 
Marketing  rejasi biznes  rejaning asosiy bo’limlaridan  biri bo’lib,  uning asosiy 
maqsadini korxona imkoniyatlarini bozor talablariga moslashtirish tashkil qiladi.  
Ishlab  chiqarilgan  tovarni  tarqatishning  sxemasi,  narxlarni  belgilash  usullari 
kiritilgan  kapitalga  mukofot  darajasi  kabi  marketing  siyosatining  masalalari  xaqida 
tushuncha va tasavvurga ega bo’lish lozim. 
Turli  marketing  vositalaridan  samarali  foydalanish  va  ularni  uyunlashtirish 
tovarning  hayot  siklini  belgilaydi.  Tovarning  hayot  sikli  quyidagi  bosqichlardan 
iborat:   
1)  Bozorga kirish; 
2)  O’sish; 
3)  Yetuklik; 
4)  To’yinish; 
5)  Pasayish. 
Har  bir  bosqichda  marketing  vositalaridan  o’rinli  foydalanish  tovarning  hayot 
sikli davomiyligini belgilaydi. 
Marketing tadqiqotlari bozorni baholashdan boshlanadi. 
Sotuv  hajmini  muntazam  ravishda  oshirishni  ta’minlashga  erishish  uchun 
bozorni,  ya’ni  mahsulotni  sotib  oladigan  insonlarni  chuqur  o’rganish  kerak  buning 
uchun  esa  iste’molchilarni  kuzatish,    nazorat  qilish  maqsadga  muvofiq  hisoblanadi. 
Bu  holatda  ehtiyot  bo’lib  harakat  qilish  lozim  hisoblanadi.  Chunki  bozorda  paydo 
bo’lish va chiqish muhim strategik qaror bo’lib u chuqur mulohazani talab qiladi. 
Siz uchun muhimi sizning tovaringizni sizga foyda keltiruvchi bahodan zaruriy 
hajmda  va  uzoq  muddat  davomida  sotib  oladigan  xaridorga  ega  bo’lishdir.  Demak, 
birinchi galdagi vazifa o’z maqsadli bozoriga ega bo’lishdir. Maqsadli bozorni izlash 
“tovar va xizmatlardan kim manfatdor?” mavzuda mantiqiy fikrlar yo’li bilan amalga 
oshiriladi.  Ishni  avvalo  o’zingizning  mavjud  xaridorlaringizdan  boshlaganingiz 
ma’qul.
13
 
Bunda quyidagi savollarga javob berish darkor: 
1.  Bozoringizni qanday bo’lishini xohlaydi? 
2.  Ulardan qaysi birida firmangiz faoliyat ko’rsatgan? 
3.  Qanday tovarlar yuqori talabga ega? 
4.  Sizning hozirgi xaridorlaringiz kimlar?