O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
XV BOB. KORXONANING MOLIYAVIY REJASI 
 
Tayanch  so‘z  va  iboralar:  moliyaviy  reja  mazmuni,  vazifasi,  strukturasi, 
ko‘rsatkichlari,  moliyalashtirish  darajasi,  foyda  va  zararlar  hisoboti,  kassa  rejasi, 
daromad va xarajatlar balansi, kapitalga talabning optimal varianti, moliyalashtirish 
strategiyasi. 
 
15.1. Moliyaviy rejaning asosiy bo‘limlari 
 
1.  Moliyaviy  faoliyatni  boshqarish  firmaning  ishlab  chiqarish  va  tijorat 
faoliyatini boshqarish bilan uzviy bog‘liqdir.  
Moliyaviy faoliyat: 
-  buxgalteriya balansida; 
-  foyda va zararlar (pul oqimi) schyoti; 
-  kapital qo‘yilmalar maxsus schyotida aks ettiriladi. 
Biznes  rejada  moliyaviy  rejaning  asosini  kapitalga  bo‘lgan  talabni  aniqlash 
bo‘lib,  bu  kredit  olish  turi  va  muddatini  tanlash,  kapitalni  shaxsiy  va  qarzga 
taqsimlash  imkonini  beradi.  Shaxsiy  mablag’larni  tashkil  etish  manbai  bo‘lib, 
tezlashtirilgan  amortizatsiya  va  rezerv  fondi  hisoblanadi.  Rezerv  fondi  firmaning 
faoliyati  natijasida  aniqlanadi  va  daromadning  barqarorligi  to‘lov  qobiliyati,  pul 
kirim  (tushum)  lar  doimiyligi,  konyuktura  perspektiviga  bog‘liq  bo‘ladi.  Qarz  pul 
mablag’lari  shunday  jalb  etiladiki,  foyda  kredit  uchun  foiz  to‘lovlari  xarajatlarini 
qoplashi mumkin bo‘lsin.  
Moliyaviy  rejaning  maqsadi  –  dastlabki  bir  va  keyingi  yil  uchun  sotish 
natijasida olinadigan daromad va foyda miqdorini aniqlashdan iborat bo‘lib, ularning 
kattaligi  tanlangan  moliyaviy  strategiyaga  bog‘liqdir.  Bundan  tashqari  ko‘rilayotgan 
davrda  biznesni  qo‘llab  quvvatlash  va  investitsiya  uchun  talab  etiladigan  mablag’ 
miqdori  ham  shu  rejada  aks  ettiriladi,  yangi  ish  (faoliyat)  uchun  moliyaviy  rejaning 
barcha  ko‘rsatkichlari  prognoz  xarakterida  bo‘ladi.    Yangi  ish  kuchi  uchun  pul 
mablag’lari  tushumini  oldindan  ko‘ra  olish  foyda  miqdorini  belgilashdan  ham 
muhimroq bo‘lib, bunga sabab, ular pul kirimi va summasini detallashtiradi.  
Boshlang‘ich davrda foyda miqdori darajasi operatsiyalar bo‘yicha ehtiyojlarni 
moliyalashtirish  uchun  yetarli  bo‘lmaydi,  shu  sababli  sotuv  va  sarflar  darajasini 
prognozlashtirish,  pul  kirimini  aniqlab,  ishchi  kapitalga  bo‘lgan  talabning  yuqori 
chegarasini  ko‘rsatadi,  ba’zi  bir  kritik  sharoitlarda  yuz  berishi  mumkin  bo‘lgan 
o‘zgarishlar  zaruriyati  aniqlanadi,  qo‘shimcha  moliyalashtirishga  bo‘lgan  zaruriyat 
belgilanadi.  
Moliyaviy rejaning asosiy bo‘limlari quyidagilardan iborat: 
1. Foyda va zararlar hisoboti. 
2. Mablag’lar bo‘yicha reja. 
3.Aktiv va passivlar prognoz balansi. 
3.1. Prognoz balansiga ilova: 
- asosiy kapitalning rasshifrovka (asosiy fondlar); 
-amortizatsiyanormasi; 

---