O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

      
14
 
Бухалков М. И. Внутрифирменное планирование. – М.: «Инфра-М», 1999. 143 стр. 

---

Muallif - O.A.Amanov 
 
Turli  tarmoq  korxonalarida  mahsulot  ishlab  chiqarish  xarakteri  va  ishlab 
chiqarish  jarayonini  tashkil  etish  xususiyatlaridan  kelib  chiqib  ishlab  chiqarish 
dasturini  tuzishga  turlicha  yondashiladi.  Yakka  tartibli  va  kichik  seriyali  ishlab 
chiqarishda  ishlab  chiqish  dasturi  mahsulotni  iste’molchiga  to’shirishning 
tasdiqlangan  muddatlariga  muvofiq  tuzilgan  grafik  asosida  ishlab  chiqiladi. 
Buyumlarni  jarayonga  kiritish  chiqarish  kalendar  grafigi  texnologik  jarayon 
yakunidan  boshlash,  ish  turlari  bo’yicha  (yig’ish,  sinash,  mexanik  ishlov  berish) 
ishlab chiqarish sikli davomiyligi asosida tuziladi.  
Seriyali  ishlab  chiqarishda  yil  davomida  ishlab  chiqariladigan  mahsulot  hajmi 
ishlab  chiqarish  jarayonining  barcha  bosqichlarida  tugallanmagan  ishlab  chiqarish 
hajmi va nomenklatura o’zgarishlarini e’tiborga olgan holda rejalashtiriladi.  
Ommaviy ishlab chiqarishda ishlab chiqarish dasturi korxona va barcha asosiy 
sexlar bo’yicha bir vaqtda tuziladi.  
Ishlab chiqarish dasturida quyidagi ko’rsatkichlar rejalashtiriladi: 
1. Mahsulot guruhlari bo’yicha qiymat ifodasidagi mahsulot ishlab chiqarish hajmi. 
2. Mahsulot  nomenklaturasi  va  assortimenti,  ya’ni  iste’molchilar  bilan  tuzilgan 
shartnomalarga 
asosan 
mahsulot 
sortlari, 
modellari 
bo’yicha 
turlari 
rejalashtiriladi. 
3. Mahsulot ishlab chiqarish muddatlari. 
4. Tashqi  tashkilotlarga  koperatsiya  aloqalari  asosida  etkazib  beriladigan  yarim 
fabrikatlar  (assortimenti  va sifatini e’tiborga olgan  holda)  hajmi. Ushbu talablar 
asosiy  sexlar  bilan  bir  qatorda  yordamchi  va  xizmat  ko’rsatuvchi  sex  va 
xizmatlarga ham tegishli. 
5. Mahsulot sifat ko’rsatkichlarini rejalashtirish. 
 
Ishlab  chiqarish  dasturi  bir  yilga  kvartallar    va  oylar  bo’yicha 
taqsimlangan holda tuziladi. Yillik ishlab chiqarish rejasini kvartallarga taqsimlashda 
quyidagi tomonlarga asoslanadi: 
1. 
Ish  o’rinlarini  ixtisoslashtirish  va  ishlab  chiqarishni  tashkil  etish  uslublarini 
takomillashtirish  uchun  qulay  sharoitlarni  yaratish  maqsadida  bir  turdagi 
mahsulotlarni kvartallar bo’yicha konsentratsiyalash. 
2. 
4-kvartalda  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulotni  reja  yilining  bir  kvartalida 
ham  ishlab  chiqarishni  yo’lga  qo’yish  va  shu  orqali  ishlab  chiqarishni 
tayyorlash xarajatlarini qisqartirish 
3. 
Yangi jihozlarni kiritish kutilayotgan kvartalda mahsulot hajmining o’sishini 
rejalashtirish 
4. 
Mahsulot  ishlab  chiqarish  muddatini  ularni  yetkazib  berish  shartnomasida 
ko’rsatilgan muddatlar bilan uyunlashtirish 
5. 
Kvartaldagi ish kunlarini e’tiborga olgan holda taqsimotni oshirish.