O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
Хом-ashyo 
materiallar zahiralari 
To’lov uchun hisob 
Yakuniy mahsulot va tovar 
zahiralari 
Naqd pulga sotish 
Ish haqi va fondi 
Амоrtizatsiya 
Mehnat sarfi 
Asosiy kapitali 
Qarzlarni asosiy miqdori uchun 
foizlar to’lovi 
Naqd pul 
Dividendlar va aksiyalarni 
sotib olish 
Qarzlar 
Soliqlar 
Aksionerlik kapitali 
Hozirda  moliyaviy  rejalashtirishning  yangi  turi  byudjetlashtirishdir.  Umumiy 
ko‘rinishda  byudjet  barcha  korxonalarning  xo‘jaliklari  va  funksional  xizmatlarining 
daromad  hamda  xarajatlar  smetasidir.  Har  bir  firma  strategik  maqsadlar  va  operativ 
maqsadlarni  hisobga  olib  odatda  joriy  moliya  byudjetlarining  bir  necha  turlarini 
ishlab  chiqadi.  Moddiy  byudjet,  ya’ni  firmaning  yillik  ishlab  chiqarish  dasturini 
bajarish  uchun  rejalashtirilayotgan  xom-  ashyo  va  materiallarning  ma’lum  turlari 
hamda  miqdori    ifodalanadigan  byudjet.  xaridlar  byudjeti,  ya’ni  ma’lum  davrga 
rejalashtirilgan  ishlab  chiqarish  resurslarini  sotib  olish  uchun  kerakli  pul 
mablag’larining  barcha  sarflari  keltirilgan  byudjet.  Mehnat  byudjeti,  ya’ni 
korxonaning  barcha  ishlab  chiqarish  faoliyatini  amalga  oshirish  uchun  mehnat 
resurslari  va  ishchi  kuchiga  reja  talabini  o‘z  ichiga  oladigan  byudjet.  Ma’muriy 
xarajatlar byudjeti, ya’ni barcha bo‘limlarda asosiy boshqaruv funksiyalarini bajarish 
uchun  rejaviy  xarajatlarni  o‘z  ichiga  oladi.  Korxonaning  asosiy  moliyaviy 
byudjetlariga  naqd  pul  byudjeti  va  qo‘shimcha  kapital  qo‘yilmalar  byudjeti  kiradi. 
Birinchisi  -  firma  likvidlik  darajasini  ta’minlash  uchun,  ikkinchisi  -  ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotni yangilash, faoliyat doirasini kengaytirish, ishlab chiqarish 
fondlarini sotib olish, eskirgan moddiy aktivlarni tiklash uchun mo‘ljallangan. 
Hozirgi  sharoitda  korxona  yillik  balansini  tuzishning  muhim  bosqichi  bo‘lib, 
daromadlar va  xarajatlar strukturasining dinamikasini  umumiy baholash  hisoblanadi. 
Korxona  moliyaviy  holatini  xarakterlovchi  ko‘rsatkich  uning  to‘lov  qobiliyatliligida 
namoyon  bo‘ladi.  Har  bir  korxonaning  moliyaviy  ko‘rsatkichlari  mahsulot  ishlab 
chiqarish  va  sotishning  yakuniy  natijasi  bo‘lgani  uchun,  uning  moliyaviy  ahvoli 
bozor iqtisodiyoti sharoitida asosan daromadlar va xarajatlar darajasi, naqd pul holati 
va pul harakati orqali aniqlanadi.