O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
VII BOB. KORXONA VA MAHSULOT TAVSIFI 
 
Tayanch  so’z  va  iboralar:  korxona  tavsifi,  biznes  faoliyati  tavsifi,  mahsulot 
tavsifi, mahsulotning afzalliklari va ustunligi, raqobat ustunligi. 
 
7.1. Korxona tavsifi 
 
Har  qanday  tadbirkorlik  loyihasining  yoki  biznes  rejaning    birinchi  bo’limi  
biznes  sohasini    tavsiflashdan  boshlanadi.  Biznes  sohasi  avvalo  mamlakat  hududini 
va  tarmoqni  aniq  bayon  etishdan  boshlanadi.  Bu  bo’lim  bilan  boliq  ma’lumotlar 
asosida  potentsial  investor  ushbu  loyihaning  mamlakatdagi  iqtisodiy,  siyosiy  va 
xo’jalik munosabatlari tizimiga muvofiq kelishi, hududning investitsion jozibadorligi 
hamda biznes sohasining istiqbolligi haqidagi aniq tasavvurga ega bo’ladi. 
Tanlangan  tarmoq  va  biznes  sohasi  bo’yicha  faoliyatni  amalga  oshirish  qarori 
avvalo tadbirkor uchun muhimdir. Biznes faoliyat amalga oshiriladigan mazkur soha 
jiddiy  iqtisodiy  muammolar  keltirmasligiga  tadbirkor  ishonch  hosil  qilishi  zarur. 
Tanlangan  tarmoqdagi  rivojlanish  tendentsiyalarini  to’liq  hisobga  olmaslik 
tadbirkorlik loyihasini samarali amalga oshirish imkoniyatlarini cheklaydi. 
Biznes  sohasi  tegishli  bo’lgan  tarmoqning  mamlakat  iqtisodiyoti  va  mehnat 
taqsimotidagi  o’rnini,  uning  eks’ort  salohiyati,  boshqa  tarmoqlar  bilan  ishlab 
chiqarish hamda texnik aloqalariga tegishli ma’lumotlarni bilish ham tadbirkor uchun 
foydali hisoblanadi. 
Tarmoqning  joriy  holati    hamda  rivojlanish  istiqbollari  tahlili  quyidagi 
tavsiflarni ham o’z ichiga oladi: 

 
tarmoqning xom-ashyo manbai; 

 
korxonaning bozor sig’imi va bozordagi o’rni; 

 
potentsial mijozlar va ularning imkoniyatlari; 

 
ishlab chiqarishning hududiy tuzilmasi; 

 
asosiy fondlar va ularning tuzilmasi; 

 
investitsion shart-sharoitlar. 
Biznes sohasining investitsion jozibadorligi tahlili 3 bosqichdan iborat: 
1.
 
Tanlangan tarmoqning rivojlanish bosqichlarini aniqlash; 
2.
 
Tarmoqning raqobatbardoshligini o’rganish; 
3.
 
Tarmoqning investitsion jozibadorligini belgilovchi omillarni o’rganish. 
Ayrim  tadbirkorlar  uchun biror bir tarmoqda  faoliyat  yuritishi  uchun  iqtisodiy 
muammolar  yoki  cheklovlar  vujudga  keladi.  Bu  cheklovlarga  quyidagilarni  kiritish 
mumkin: 

 
boshlanich kapitalning yuqori darajasi; 

 
qo’yilmalarning qo’lanish muddatining uzoqligi; 

 
foyda olishdagi noaniqlik. 
Shuningdek,  bozor  kon’yunkturasini    muntazam  e’tiborga  olish  zarur.  Chunki 
har qanday tadbirkorlik faoliyati tsikllik xarakterga ega, ya’ni faoliyat bozorga kirish, 
o’sish, yetuklik, to’yinish va pasayish bosqichlaridan o’tadi. 

---