O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 

 
tabiatni  muhofaza  qilish  maqsadlaridagi  fondlarni  saqlash  va  ulardan 
foydalanish  xarajatlari,  shu  jumladan  atrof  tabiiy  muhit  ifloslantirilganligi  va 
chiqindilar joylashtirilganligi uchun kompensatsiya to’lovlari; 

 
ishlab  chiqarish  xususiyatlari  bilan  bog’liq  bo’lgan  va  qonun  hujjatlarida 
nazarda  tutilgan  mehnatning  normal  sharoitlarini  va  texnika  xavfsizligini  ta’minlash 
xarajatlari; 

 
xodimlarning  ishlab  chiqarish  jarayonida  bevosita  qatnashishi  bilan  bog’liq 
bo’lgan soliqni muhofaza qilish tadbirlari; 

 
texkin  ko’rsatiladigan  kommunal  xizmatlar,  oziq-ovqat,  ayrim  tarmoqlar 
xodimlariga  oziq-ovqatlar  qiymati,  xo’jalik  yurituvchi  subyekt  xodimlariga 
beriladigan  tekin  uy-joy  haqini  to’lash  xarajatlari  (yoki  uy-joy,  kommunal  xizmatlar 
va boshqalar uchun pul kompensatsiyasi summasi); 

 
amaldagi  qonun  hujjatlariga  muvofiq  tekin  beriladigan  va  shaxsiy 
foydalanishda  qoladigan  buyumlar  qiymati  (shu  jumladan,  formali  kiyim-bosh, 
maxsus ovqatlar); 

 
ishlab  chiqarish  jarayoniga  tegishli  bo’lgan  boshqaruvning  texnik  vositalarini, 
aloqa uzellarini, signalizatsiya vositalarini, boshqaruvning boshqa texnik vositalarini, 
hisoblash markazlarini saqlash va ularga xizmat ko’rsatish xarajatlari; 

 
qonun  hujjatlariga  muvofiq  ishlab  chiqarishda  band  bo’lgan  xodimlarni  tabiiy 
ko’rikdan o’tkazganlik uchun tibbiy muassasalarga haq to’lash; 

 
ishlab chiqarish xodimlarini ishlab chiqarish jarayoniga tegishli bo’lgan xizmat 
safarlariga yuborish bo’yicha xarajatlar; 

 
ishlab  chiqarish  xodimlarini  va  ishlab  chiqarish  aktivlarini  majburiy  va 
ixtiyoriy sug’urta qilish xarajatlari; 

 
brak tufayli kelib chiqadigan yo’qotishlar; 

 
ishlab chiqarishning ichki sabablariga ko’ra bekor turishlar tufayli yo’qotishlar; 

 
kafolatli  xizmat  muddati  belgilangan  buyumlarni  kafolatli  tuzatish  va  ularga 
kafolatli xizmat ko’rsatish xarajatlari; 

 
mahsulot (xizmatlar)ning majburiy sertifikatsiya qilish xarajatlari; 

 
ishlab  chiqarish  jarohatlari  tufayli  mehnat  qobiliyati  yo’qolishi  munosabati 
bilan  tegishli  vakolatli  organlarning  qarorlari  asosida  va  qarorlarisiz  to’lanadigan 
nafaqalar; 

 
umumiy  foydalaniladigan  yo’lovchilar  transporti  xizmat  ko’rsatmaydigan 
yo’nalishlarda xodimlarni ish joyiga olib borish va olib kelish bilan bog’liq xarajatlar; 

 
obyektlarni 
davlat 
kapital 
qo’yilmalari 
hisobiga 
qurishda 
qurilish 
tavakkalchiliklarini sug’urta qilish bilan bog’liq xarajatlar; 

 
gudvill (firma narxi)ning nomoddiy aktivi summasini hisobdan chiqarish bilan 
bog’liq  xarajatlar,  ishlab  chiqarish  maqsadida  bo’lmagan  mol-mulk  yuzasidan 
belgilangan tartibda; 

 
qazib  oluvchi  tarmoqlarda  tayyorgarlik  ishlari  bo’yicha  xarajatlar,  agar  ular 
kapital 
xarajatlarga 
tegishli 
bo’lmasa 
(ya’ni 
asosiy 
vositalar 
sifatida 
kapitallashtirilmasa).  Ushbu  xarajatlar  "Kelgusi  davrlar  xarajatlari"  sifatida  qaraladi 
va  ularni  qaytarishning  belgilangan  muddati  mobaynida  teng  ravishda  ishlab 

---