O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
XII BOB. XODIMLARGA TALABNI REJALASHTIRISH 
 
Tayanch  so’z  va  iboralar:  kadrlar  tarkibi  va  strukturasi;  ish  vaqti  balansi, 
ishchilarning  haqiqiy  va  ro’yxatdagi  soni,  ishchilar  sonini  rejalashtirish  usullari, 
ishchilar  sonini  yiriklashtirilgan  usulda  rejalashtirish,  ishchilar  soni  bo’yicha 
iqtisod. 
 
12.1. Korxona xodimlari tarkibi va tuzilmasi 
 
Korxona  xodimlarini  barcha  kategoriyalar  bo’yicha  rejalashtirish  mehnat 
bo’yicha  rejaning  eng  muhim  tarkibiy  qismlaridan  biri  hisoblanadi.  Ishchilar  sonini 
to’g’ri  rejalashtirish  ish  haqi  fondini,  mahsulot  tannarxini  rejalashtirish  uchun  asos 
bo’lib xizmat qiladi.  
Ma’lumki,  korxonada  barcha  xodimlar  ikki  guruhga  bo’linadi.  Birinchi 
guruhga sanoat ishlab chiqarishida band bo’lgan xodimlar kiradi. 
Ikkinchi guruhga nosanoatda band bo’lgan xodimlar kiradi. 
O’z navbatida sanoat xodimlari quyidagi toifalarga bo’linadi: 
1.
 
Rahbarlar; 
2.
 
Mutaxasislar; 
3.
 
Xizmatchilar; 
4.
 
Ishchilar; 
5.
 
Kichik xizmat ko’rsatuvchilar; 
6.
 
Qorovullar; 
7.
 
O’quvchilar. 
Korxonada    ro’yxatdagi  ishchilar  soniga  barcha  kategoriyada  doimiy, 
mavsumiy  va  5  kundan  kam  bo’lmagan  muhlatga  vaqtinchalik  ishga  qabul  qilingan 
xodimlar  kiradi.  Bundan  tashqari  korxonaning  asosiy  faoliyati  bo’yicha  1  kundan 
ortiq ishga qabul qilinganlarni ham kiritish mumkin. 
Ro’yxatdagi  ishchilar  korxonaga  xodimlarning  ishga  qabul  qilingan  kundan 
boshlab hisoblanadi.  
Korxona  (birlashma)  xodimlarni  ro’yxatiga  ishga  kelib  ma’lum  bir  ishni 
bajarayotganlardan  tashqari  ba’zi  bir  sabablar  tufayli  ishga  kelmagan  ishchilar  va 
quyidagilar kiradi: 
1.
 
Muddatidan qat’iy nazar xizmat komandirovkasida bo’lgan xodimlar;  
2.
 
Navbatdagi mehnat ta’tiliga chiqqan ishlovchilar; 
3.
 
Dekret ta’tili va bola tug’gandan keyin imtiyozli qo’shimcha 3 yilgacha ta’tildagi 
ayollar; 
4.
 
Kasalligi sababli ishga chiqmagan ishlovchilar; 
5.
 
Davlat  va  jamoat  ishlarini  bajarish  bo’yicha  ishga  kelmagan,  administratsiya 
ruxsati  bilan  uzrli  sabablarga  ko’ra  ishga  kelmagan,  korxonaning  ish  grafigiga 
ko’ra dam olish ruxsatiga ega, dam olish  va bayram kunlarida  ishlaganligi  uchun 
ta’tildagi ishlovchilar hamda progul qilgan shaxslar; 
6.
 
Vaqtinchalik  qishloq  xo’jaligi  ishlariga  jalb  qilingan  ishlovchilar  (agar  ular 
korxonadan to’liq yoki qisman ish haqi olsalar); 
7.
 
Korxona tomonidan ishdan ajratilgan holda malaka oshirishga yuborilganlar. 

---