O’tkir kechadigan yuqumli kasallik bo’lib, neyrotrop virus qo’zg’atadi. Markaziy nerv sistemasining og’ir shikastlanishi bilan o’tadi. Tarixiy ma’lumot

Iqtisodiy zarar. Kasallikka chalingan odamlar o’ladi, hayvonlar esa yo’q qilinadi. Immunizasiya qilish uchun ko’p miqdorda vaksina zarur. Achinarli tomoni shundaki, hozirgi paytda kasallik ko’p uchramoqda.

Ko’zg’atuvchisi. Quturishning qo’zg’atuvchisi neyrotrop filtrlanuvchi virus. U kasal hayvon organizmida bosh miyada eng ko’p miqdorda to’planadi. Orqa miya, so’lak bezlari va so’lak tarkibida ko’p bo’ladi. Kasallikning boshlanishida qondan ham virus topilgan. Juda kam hollarda taloq, buyrak, sut bezlari, oshqozon osti bezi, ko’z yoshi bezlarida ham virus uchraydi.

Bosh miya neyronlarida Babesh — Negri tanachasi paydo bo’lib, u faqat ko’cha virusi bilan kasallangan hayvonlarda uchraydi. Tanacha tarkibida viruv oqsili, RNK bo’ladi. Shakllangan virionlar uchramaydi. Shuning uchun ayrim olimlar bu tanacha viruslar «mozori» deb ham faraz qilishadi. Hozirgi paytda viruslar organizmdan tashqari xorioallantois membranasi, tovuq embrioni va kultura hujayralarida o’stirilmoqda. Har xil geografik zonalardan ajratib olingan viruslar virulentligi va kasallik qo’zg’atganda klinik belgilarning namoyon bo’lishi bilan farq qiladi. Lekin immunobiologik xususiyati jihatidan farq qilmaydi. Inson aralashuvi tufayli virusiing xususiyatlari va xossalari o’zgaradi. L. Paster epizootik ko’cha virusini quyonlarga passaj qilish natijasida virulentligini stabillashtirdi. Yosh jo’jalar organizmiga passaj qilinganda, tovuq embrionidan o’tkazilganda uning patogenlik holati pasayib ketgan. Bu tajriba natijalari maxsus profilaktikada ma’lum ahamiyat kasb etdi.

Chidamliligi. Virus yuqori haroratga chidamsiz. 60°C da 5-10 minutda, 70°C da esa darhol o’ladi. Past harorat konservasiya qiladi. Muzlatilgan miyada 2 yilgacha saqlanadi. Liofilizasiya qilinganda 3-4 yil yashaydi. Ultrabinafsha nurlar 5-10 minutda o’ldiradi.