Oʻtish muftalari va ularning chizmalari Reja: Kirish

Oʻtish muftalari va ularning chizmalari
Reja:
Kirish

1. 
   Traktor va avtomobillarning muftalari vazifasi va turlari
   
2. 
   Ikki oqimli muftalari
   
3. 
   Gidromuftalar
   
4. 
   Ilashish muftalarining mexanik, servomexanik, gidromexanik
   

yuritmalari

5. 
   Mustaqil quvvat olish vallarining yuritmalari
   

Xulosa
Adabiyotlar


Kirish
Ishlash srinsipiga kura ilashish muftasi friksion, gidravlik va elektromagnitli buladi. xozir asosan friksion ilashish muftalari ishlatiladi. Ular dvigateldagi burovchi momentni uzatmalar kutisiga uzaro ishkalanuvchi disklar yordamida uzatadi. Ilashish muftasi yetakchi disklarning soniga karab bir, ikki va kup diskli, sikuvchi prujinalarning turiga va joylashuviga karab-aylana joylashgan prujinali, bitta markaziy prujinali va markaziy diafragma prujinali buladi. Aylana buylab joylashgan va markaziy diafragma prujinali, bir diskli, kuruk ilashish muftasi avtomobillarda kuprok ishlatiladi. Chunki bunday ilashish muftasi oddiy bulib, ishlatish va ta’mirlash ancha kulay. Ikki diskli ilashish muftasi asosan ogir yuk kutaradigan avtomobillarga urnatiladi. Ural-375, Kraz-257, MAZ-5335. Kamaz-5320. Kup diskli ilashish muftasi gidromexanik uzatmalarda kullaniladi.Friksion ilashish muftasi turtta asosiy kismdan tashkil topgan: yetakchi va yetaklanuvchi kismlar, sikuvchi va ilashish muftasini boshkaruvchi mexanizmlar. Yetakchi kismiga maxovik, kobik va sikuvchi disk, yetaklanuvchi kismiga, yetaklashuvchi disk kiradi. Ilashish muftasining kushilishini ta’minlaydigan sikuvchi mexanizm bir nechta prujinalardan iborat. Boshkarish mexanizmiga ajratish muftasi podshipnigi, ajratish vilkasi, tortki, pedal va prujina kiradi.


Mufta (nem. Muffe) (texnikada) — vallar, tishli gʻildiraklar, trubalar, kabellarni bir-biriga ulash uchun ishlatiladigan detal yoki uzel. Doimiy biriktiruvchi M.; boshqariladigan yoki ilashma M.; oʻz-oʻzidan boshqariladigan (avtomat) M.; sirpanma M. va maxsus M.larbor. Doimiy biriktiruv-ch i M.lar vositasida ikki boʻlak val birlashtirilib, bitta yaxlit val xrsil qilinadi. Bunday M.ning qoʻzgʻalmas, qoʻzgʻaluvchan (kompensatsiyalovchi) va elastik (qayishqoq) xillari bor. Vallarni istalgan vaqtda ulash yoki ajratish uchun boshqariladigan (ilashma) M.lar ishlatiladi. Ularning kulachokli yoki friksion xillari bor. Ularni mexanik, gidravlik yoki elektromagnit moslamalar vositasida avtomatik tarzda yoki qoʻlda istalgan vaqtda uzib-ulash mumkin. Sirpanma M.lar sirpanish yuz berganda, mas, yetaklanuvchi yarim M. yetakchi yarim M.dan orqada qolganda ishga tushadi. Ularning gidrodinamik va elektrodinamik xillari bor. Mashinalarning aylanib ishlaydigan detallariga taʼsir etayotgan kuch va moment toʻsatdan ortib ketganda ularni saqlash maqsadida maxsus saqlagich M.lar ishlatiladi. Valdagi kuch va moment moʻljaldagidan oshib ketganda, avvalo M.ning boltlari sinib, vallarni bir-biridan ajratadi. Avtomatik ishlaydigan saklagich M.lar ham bor. Mas, markazdan qochma M.lar yordamida vallar avtomatik tarzda ulanibuzilib turadi.
Ilashish muftasining vazifasi va turlari.
Kuchni uzgartirishda transmissiyani ishlab turgan dvigateldan vaktincha uzish uchun, avtomobilning urnidan ravon kuzgalishini ta’minlash va uzatmalmrni almashtirishda transmissiyani ishlab turgan dvigatel validan vaktincha ajratish vazifasini bajaradi.
Ishlash srinsipiga kura ilashish muftasi friksion, gidravlik va elektromagnitli buladi. xozir asosan friksion ilashish muftalari ishlatiladi. Ular dvigateldagi burovchi momentni uzatmalar kutisiga uzaro ishkalanuvchi disklar yordamida uzatadi. Ilashish muftasi yetakchi disklarning soniga karab bir, ikki va kup diskli, sikuvchi prujinalarning turiga va joylashuviga karab-aylana joylashgan prujinali, bitta markaziy prujinali va markaziy diafragma prujinali buladi. Aylana buylab joylashgan va markaziy diafragma prujinali, bir diskli, kuruk ilashish muftasi avtomobillarda kuprok ishlatiladi. Chunki bunday ilashish muftasi oddiy bulib, ishlatish va ta’mirlash ancha kulay. Ikki diskli ilashish muftasi asosan ogir yuk kutaradigan avtomobillarga urnatiladi. Ural-375, Kraz-257, MAZ-5335. Kamaz-5320. Kup diskli ilashish muftasi gidromexanik uzatmalarda kullaniladi.Friksion ilashish muftasi turtta asosiy kismdan tashkil topgan: yetakchi va yetaklanuvchi kismlar, sikuvchi va ilashish muftasini boshkaruvchi mexanizmlar. Yetakchi kismiga maxovik, kobik va sikuvchi disk, yetaklanuvchi kismiga, yetaklashuvchi disk kiradi. Ilashish muftasining kushilishini ta’minlaydigan sikuvchi mexanizm bir nechta prujinalardan iborat. Boshkarish mexanizmiga ajratish muftasi podshipnigi, ajratish vilkasi, tortki, pedal va prujina kiradi.
Polipropilen muftalar polipropilen quvurlarni ulash uchun ishlatiladigan yuqori sifatli sanitariya-tesisat muftalari. Muftalar kuchli va issiqlikka bardoshli polipropilendan tayyorlanadi. Xususiyatlari tufayli polipropilen an’anaviy muftalarga qaraganda ancha uzoq davom etishi mumkin. Ushbu muftalarni o’rnatish oson va transportda muammo tug’dirmaydi. 
Mufta – quvur liniyasini tashkil etuvchi alohida quvurlarni birlashtirgan armatura. Polipropilen quvurlar uchun muftalar yuqori harorat va agressiv muhitga bardosh bera oladigan havo o’tkazmaydigan va ishonchli ulanishni yaratishi kerak.
yuqori quvvat ko’rsatkichlari;
turli xil kimyoviy birikmalarga qarshilik va buning natijasida zang yo’qligi;
ichki devorlarda konlarning paydo bo’lishiga qarshilik tufayli mahsulotning ishlash muddati davomida yuqori o’tkazuvchanlikni saqlab turish;
mukammal ovoz o’tkazmaydigan;
elektr o’tkazuvchanligi yo’qligi sababli quvurlarning yuqori darajadagi operatsion xavfsizligi.
Ma'lumki, avtomobil harakatlanishi uchun dvigatеl valida xosil bo’layotgan burovchi momеnt oshiqcha tеbranishlarsiz muttasil ravishda yеtakchi g’ildiraklarga
uzatilishi lozim. Buning uchun avtomobilning o’rnidan ravon
(silkintirilmasdan) qo’zg’alishini, dvigatеlning validan yеtakchi g’ildiraklarga uzatilayotgan burovchi momеntning qiymatini sеkin - asta uzluksiz ko’paytirishni ta'minlash kеrak bo’ladi. Aks holda burovchi momеntni muttasil uzatish jarayoni yo’qoladi. Bundan tashqari, avtomobil turli yo’l sharoitida yurganda uning yеtakchi g’ildiraklarga uzatilayotgan burovchi momеntning qiymatini sеkin - asta uzluksiz ko’paytirishini ta'minlash kеrak bo’ladi. Agarda bu jarayon bajarilmasa, kuchning kattaligini o’zgartirish va uni uzatish qiyinlashadi va dvigatеl o’chib qolishi mumkin. Bu vazifalarni bеvosita va uzluksiz bajarish uchun dvigatеl bilan kuch uzatmani kеrakli paytda birga ilashtiruvchi yoki ajratib qo’yuvchi tuzilma - ilashish muftasi kеrak bo’ladi. Dеmak, ilashish muftasi uzatmalarni almashtirishda kuch uzatmani dvigatеlning tirsakli validan qisqa muddatga vaqtincha ajratish va ravon qo’shish vazifasini bajaradi. Bundan tashqari, ilashish muftasi kuch uzatma dеtallarini dvigatеlning har bir maromda ishlashi natijasida sodir bo’luvchi oshiqcha kuchlanishlardan saqlab, ularning ishonchli ishlashini ta'mirlaydi. Ilashish muftasi yеtaklovchi va yеtaklanuvchi qismlardan tashkil topgan bo’lib, dvigatеl ishlaganda, yеtaklovchi qismi doimo tirsakli val bilan aylanadi, yеtaklanuvchi qismi esa ilashish muftasi dvigatеldan ajratilishi bilanok aylanishdan to’xtaydi. Yetaklovchi va yеtaklanuvchi qismlarning ulanish vositasiga ko’ra friktsion ilashish muftasi ishlatilib, ular dvigatеllarda burovchi momеntni uzatmalar qutisiga o’zaro ishqalanuvchi - yеtakchi va yеtaklanuvchi disklar yordamida uzatadi. Dеmak, friktsion ilashish muftasining ishlash uslubi ishqalanish kuchlaridan foydalanishga asoslangan bo’lib, burovchi momеnt yеtaklovchi (Mi) va yеtaklanuvchi (Ma) disklarda o’zaro tеng bo’ladi.
Ilashish muftasi uzatmani almashtirish yoki tormozlash vaqtida qisqa muddatga dvigatelni transmissiyadan ajratish hamda avtomobilni joyidan qo‘zg‘otish paytida ularni ohista qo‘shishga xizmat qiladi. Bundan tashqari, ilashish muftasi dvigatel ajratilmagan holda avtomobil keskin tormozlanganda yoki joyidan keskin qo‘zg‘olganda yuzaga keladigan ortiqcha yuklamalardan transmissiyani asraydi. Ilashish muftasi yetakchi va yetaklanuvchi disklar orasida vujudga keladigan ishqalanish kuchi hisobiga burovchi momentni kuch uzatmasiga uzatadi. TICO avtomobilida bir diskli, quruq, diafragma turidagi markaziy bosuvchi prujinali va yetakchi diskda aylanma tebranishlarni so‘ndirgichi bor ilashish muftasidan foydalanilgan.