O’tibdo’ Sana 09 «Ona tili» 7-sinflar uchun 6-Sinfda o'tilganlarni takrorlash

c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
III. Yangi mavzu:
Uch shaxsdan biriga ishora qiluvchi olmoshlar kishilik olmoshlari hisoblanadi. So‘zlovchi birinchi shaxs, tinglovchi ikkinchi shaxs, nutqdan tashqari barcha shaxs, narsa, voqea-hodisalar o‘zga, ya'ni uchinchi shaxs sifatida qaraladi.
Men, biz birinchi shaxs, sen, siz ikkinchi shaxs, u, ular uchinchi shaxs kishilik olmoshlari hisoblanadi. Bulardan men, sen, u birlik, biz, siz (lar), ular ko‘plik ma'nosini bildiradi.
Ba'zan biz, siz, ular birlik ma'nosida ham qo‘llaniladi. Biz birlik ma'nosida qo‘llanganda kamtarlik, bajargan ishida o‘zini ta'kidlamaslik ma'nosini bildiradi. Masalan, Mening uyim o‘rniga Bizning uyimiz. Men g‘olib ehiqdim o‘rniga Biz g‘olib chiqdik.
Shuningdek, siz, ular yakka shaxsga ishora qilib, hurmat ma'nosini bildiradi. Masalan, Sen kelding o‘rniga Siz keldingiz, U keldi o‘rniga Ular keldilar. Siz hurmat ma'nosini bildirganda, ko‘pincha ko‘plik ma'nosini ifodalash uchun unga -lar qo‘shimchasi qo‘shiladi. Masalan, Sizlarga doimo baxt yor bo'lsin.


Men, sen olmoshlariga -ni, -ning, -niki qo‘shimchalari qo‘shilganda, talaffuzda bir n tovushi tushib qoladi va shunday yoziladi.


54-mashq. Ko‘chiring. Kishilik olmoshlarini topib, ularning yozilishiga e'tibor bering. Qo‘shimcha qo‘shilishi bilan sodir bo‘lgan tovush o‘zgarishlarini bilib oling,
1. Mening og‘am ichinda, Soqollari tashinda. (Makkajo‘xori) 2. Iloji bo‘lsa, unga bildirmaylik. (Cho‘lpon) 3. Sening xayolingmi tonggi shabnamlar, Mehrdan so‘ylashsa ko‘zingda namlar. (Zulfiya) 4. To‘ybekaning, shuningdek, hangamalari boshqa vaqtlarda Kumushni yaxshigina kuldirsa ham hozir unga yotishib kelmadi. (A. Qodiriy). 5. Anovi kungi yosh mehmonni senga maqtasam, achchig‘landing, ammo kelib-kelib bu kun seni o‘shanga berdilar. (A. Qodiriy) 6. — Sening qancha puling bor edi? — deb so‘radi mirshab sho‘rlik kosib yigitdan. (G‘afur G‘ulom)
)