Oʻtga chidamli materiallar

---

Oʻtga chidamli
materiallar
Oʻtga chidamli materiallar
— juda yuqori (1500° dan yuqori) traga chidaydigan materiallar.
Oʻtga chidamli materiallarm.ning vujudga kelishi metallurgiyaiit rivojlanishi va issiklik
agregatlarining tarqalishi bilan bogʻliq. Ular buyum holida (gʻisht, shakldor va yirik bloklar) va
shaklsiz materiallar (kukunlar, massalar, beton qorishmalari) sifatida tayyorlanadi. Zichligi yuqori
(kovakligi 3% dan kam), oddiy (20— 30%) va yengil (45% dan katta) Oʻtga chidamli
materiallarm.ga boʻlinadi.
Oʻtga chidamli materiallarm. kimyoviy mineral tarkibi boʻyicha kremnezyomli (dinas, kvars
buyumlari), alyumosilikatli, magnezialli, magnezialohakli, magnezialsilikatli, uglerodli, karbid
kremniy, sirkoniyli, oksidli (VeO, M§0, SaO va boshqalar), kislorodsiz (nitrid, borid va boshqalar)
materiallarga boʻlinadi. Oʻtga chidamli materiallarm. kimyoviy tarkibi va oʻtga chidamliligidan
tashqari, zichligi, gʻovakligi, mustahkamligi, issikdik oʻtkazuvchanligi va boshqalar xossalari bilan
baholanadi. Oʻtga chidamli materiallarm. ishlab chiqarishda avval dastlabki materiallar (oʻtga
chidamli loy, kaolin, magnezit, kvars va boshqalar) tayyorlanadi, pishiriladi, maydalanadi, ularga
bogʻlovchi komponetlar (mas, shamotli loylar) qoʻshiladi, aralashtiriladi va press yoki boshqa
usulda shakl beriladi, soʻngra 1300— 1750° da tunnel pech va boshqalar pechlarda qayta
pishiriladi. Shaklsiz Oʻtga chidamli materiallarm.ni tayyorlash komponentlari maydalash va
aralashtirishdan iborat. Oʻtga chidamli materiallarm. issiqlik agregatlari, metall eritish pechlari
qurishda, metallurgiya va mashinasozlikda xom ashyolarni qizdirish, koks olish va boshqalarda
ishlatiladi.