Основы пакета

 
103
bajarilishini bir necha marta tezlashtiradi. MP ning 80486 DX modelidan boshlab 
soprotsessorni o‗z tarkibiga kiritilgan shaklda ishlab chiqariladi. 
Xotiraga bevosita ega bo‗lish kontrolleri (DMA–Direct Memory Access) 
tashqi qurilmalar bilan operativ xotira o‗rtasidagi axborot almashuvini 
mikroprotsessorning ishtirokisiz amalga oshiradi, bu esa ShK ning samarali 
tezligini jiddiy oshiradi. Boshqacha so‗z bilan aytganda, DMA ish tartibi 
protsessorni ortiqcha va uncha muhim bo‗lmagan ishlardan, yani tashqi qurilma 
bilan operativ xotira qurilmasi o‗rtasidagi axborot almashuvidan ozod qiladi, bu 
ishni DMA kontrolleri zimmasiga yuklash orqali amalga oshiriladi; protsessor bu 
vaqt davomida boshqa axborotlarga ishlov berishi yoki ko‗p masalali tizimda 
boshqa masalani hal qilishi mumkin.
Kiritish-chiqarish soprotsessori MP bilan parallel ishlashi natijasida bir 
necha kiritish-chiqarish qurilmalariga xizmat ko‗rsatilayotganda kiritish-chiqarish 
amalini jiddiy soddalashtiradi; MP ni kiritish-chiqarish amaliga ishlov berishdan 
ozod qiladi va shu jumladan, xotiraga bevosita ega bo‗lish ish tartibini joriy etadi. 
Uzilishlar kontrolleri uzilish amalini bajaradi. Uzilish–bu vaqt bo‗yicha bitta 
dastur bajarilishini to‗xtatib turib, shu vaqtda ancha muhim bo‗lgan boshqa 
(ustunlikka ega) dasturni operativ bajarish maqsadida ko‗rilgan choradir. 
Kontroller tashqi qurilmadan uzilishga so‗rov olgach, bu so‗rovning ustunlik 
darajasini aniqlaydi va MP ga uzilish signalini beradi. Mikroprotsessor bu signalni 
olgach, hozirda bajarilayotgan dasturni bajarilishini to‗xtatib turadi va tashqi 
qurilma so‗ragan bu uzilishga xizmat ko‗rsatuvchi maxsus dasturni bajarishga 
o‗tadi. Maxsus dasturni bajarib bo‗lgach uzilgan dasturni bajarish tiklanadi. 
Uzilish kontrolleri dasturlanuvchidir. Uzilishlar kompyuterning ish faoliyatida 
doimiy bo‗lib turadi, barcha axborotni kiritish-chiqarish ishlari uzilish bo‗yicha 
bajarilishini aytishning o‗zi yetarlidir. Masalan, IBM PC kompyuterlarida 
taymerdan uzilishlar sekundiga 18 tagacha bo‗lib, ularga xizmat ko‗rsatiladi (u 
jarayonlar juda tez kechganligi uchun foydalanuvchiga sezilarli emas, albatta).

---