O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

Vermikulen, PS*. Preparat tirik Penicillium vermiculatum antagonist zamburug’ idan tayyorlanadi. Titri – 1 g preparatda kamida 5 mlrd konidiya. Oq chirishga qarshi kungaboqar urug’ lariga, namlovchi va yopishtiruvchi moddalar qo’shib, ishlov berish uchun qo’llaniladi (0,2 kg/t). BMEITI ma’lumotlariga ko’ra, kungaboqar oq chirishiga qarshi Krasnodar va Stavropol o’lkalarida, Rostov, Voronej, Volgograd va Belgorod viloyatlarida o’tkazilgan sinovlarda preparat samaradorligi 63-98% ni tashkil qilgan, undan tashqari, patogenlar rivojlanishi kam yoki o’rtacha bo’lgan infeksion fon sharoitida, fomopsisga qarshi ham ancha samara bergan.
AQSH da zamburug’ lar asosida 20 tadan ko’p preparatlar yaratilgan. Ular qatoriga oldin esga olingan Bayofungitsid AQ10, Aspir hamda Bayotoks S (apatogen Fusarium oxysporum asosida), Fuzaklin (apatogen F. oxysporum asosida), Kontans WG va Intersept WG (Coniothyrium minitans asosida), DayTera Bayokontrol (Myrothecium verrucaria. asosida), Poligandron (Pythium oligandrum asosida), Primastop (Gliocladium catenulatum asosida), RutSHild, PlantSHild, T-22 Planter boks (Trichoderma harzianum Rifai, KRL_AG2 va T-22 shtammlari asosida), F-stop A506 (T. harzianum asosida), SoilGard (GlioGard) (Gliocladium virens GL-21 shtammi asosida), BINAB T (T. harzianum va T. polysporum asosida), Promout (T. harzianum va T. viride asosida), Rotstop (Phlebia gigantea asosida), Trixodeks (T. harzianum asosida), Trixopel va Trixojekt (T. harzianum va T. viride asosida) preparatlari kiradi. Ular har xil ekinlarning turli kasalliklariga qarshi sotuvda mavjud (Agrios, 2008).

1.3.Virusli mikrobiopreparatlar

Bular qatoriga ta’sir mexanizmi har xil bo’lgan ikkita virus biopreparatlari kiradi: zaiflashgan tomat mozaikasi virusi asosida tayyorlanadigan vaksina va pentafag preparati. Pomidor o’simligining vaksinatsiya jarayoni 15-bobda keltirilgan.
Pentafag, J. Biopreparatni Pseudomonas syringae fitopatogen bakteriyasining giperparazitlari va bakteriofagi kompleksi asosida belorus olimi A. F. Bilinskiy ishlab chiqqan. Pentafag mevali daraxtlar va sabzavot ekinlarining har xil bakteriozlariga qarshi profilaktik va davolovchi ta‟sirga ega. To’g’ri qo’llaganda biopreparat mevali daraxtlarni bakterial rak, danakli daraxtlarni teshikli dog’lanish va bodringni serqirra dog’lanish kasalliklaridan deyarli to’la himoya qiladi. Undan tashqari, tajribalarda pentafag pomidorning bakterial dog’lanishi, tamakining cho’tir (dog’lanish – ryabuxa), loviya, soya va o’risno’xatning bakterioz kasalliklariga qarshi samarasi o’rganilmoqda; o’simliklar un-shudring va kalmaraz bilan zararlanishini kamaytirishi ham aniqlangan.
Biopreparat ta’sir mexanizmi virus kirishi natijasida fitopatogen bakteriyalarning hujayralari emirilishi bilan ifodalanadi. Har bir zararlangan hujayra nobud bo’lgan dan keyin, undan 100-200 ta yangi virus chiqadi va ular yangi bakteriya hujayralarini zararlaydi. Ayni paytda tabiiy antagonist mikroorganizmlar ko’payishi jadallashtiriladi.
Mediko-biologik tajribalar pentafagning inson va hayvonlar uchun xavfsiz ekanligini ko’rsatgan . Uni metafos, Bi-58 va ularga o’xshash boshqa kimyoviy preparatlar bilan bak aralashmasida qo’llash mumkin. Pentafagni 20^oS dan yuqori bo’lmagan haroratda 1 yil saqlash mumkin.