O’simliklarni himoya qilish kafedrasi o’simliklarni biologik himoya qilish

Biotoksibatsillin, P (BTB) (BA-1500 EA/mg). Preparatning asosini Bt subsp. thuringiensis tashkil qiladi. Ikkinchi guruh biopreparatlariga taalluqli bo’lib, tarkibida spora va endotoksindan tashqari suvda eruvchi β-ekzotoksin ham mavjud. Qishloq xo’jalik mikrobiologiya BITI tomonidan ishlab chiqilgan. Tarkibida βekzotoksin bo’lgan birinchi Rossiya preparati. Ko’p qishloq xo’jalik ekinlarining tangachaqanotli zararkunanda hasharotlariga, kolorado qo’ng’izi va o’rgimchakkanalarga qarshi qo’llash uchun tavsiya etilgan.
O’zbekistonda BTB-202 preparatini g’o’za paykallarida gektariga 2-3 kg normada qo’llab, ko’sak qurti va karadrinaga qarshi 80-86% gacha samaraga erishilgan.
Zararkunandalar ommaviy tusda ko’paygan yillari ekinlarga bir yo’la g’o’za tunlami va o’rgimchakkana tushgan taqdirda, preparat gektariga 4-6 kg hisobidan qo’llanilgan.
Bikol, SP (BA-2000 EA/mg, titri 1 grammda kamida 45 mlrd. spora). Preparatning asosi Bt. subsp. thuringiensis, spora-kristall kompleksi va βekzotoksindan iborat. Ekotok (Moskva) IIB tomonidan ishlab chiqilgan, BTB dan preparat shakli afzalligi bilan farqlanadi. Karam va olma tangachaqanotli zararkunanda hasharotlariga, kartoshka va pomidorda kolorado qo’ng’izi va himoyalangan gruntda o’rgimchakkanaga qarshi kurashda tavsiya etilgan.
Tarkibidagi β-ekzotoksin preparat qo’llash doirasini, ekzotoksin ta’sir mexanizmi hisobiga, endotoksinga nisbatan kengaytiradi. Ekzotoksin nafaqat ichakdan, balki hasharot tanasi orqali ham ta’sir qiladi, spora-kristall kompleksi esa sinergizm namoyon qiladi. SHuning uchun ekzotoksin saqlovchi preparatlar nafaqat kapalak qurtlari va kolorado qo’ng’izi, balki o’rgimchakkanaga qarshi ham tavsiya etiladi.
Turingin va astur. Uchinchi guruh biopreparatlari vakillari bo’lib ularning asosi sporasiz toksindir. Turingin – suyuq preparat, tarkibida Bt. subsp. thuringiensis ajratadigan β-ekzotoksin saqlaydi. Dastlab hayvonlarni parazitlardan davolashda, keyinchalik, BTB singari, o’simliklar himoyasida qo’llanilgan. Astur HK va SK endotoksin kristallari Bt. subsp. kurstaki asporogen shtammi asosida yaratilgan. 1997 yili karam, mevali rezavor va dorivor ekinlar tangachaqanotli zararkunanda hasharotlariga qarshi kurashda tavsiya etilgan.