Ortiqova dilbar ortiqovna obidjanova feruza abdullayevna masharipova gularam kamilovna

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

25 
3-MAVZU. PROFESSIONAL ETIKANING KATEGORIYALARI 
 
Etika kategoriyalari jamiyat va uning a’zolarining axloqiy, ya’ni ma’naviy 
boyligini o‘zida to‘liq ifoda qiladigan tushunchalar majmuiga aytiladi. Kategoriya 
grekcha «kategoria» so‘zidan olingan bo‘lib, etikaning asosiy tushunchalari 
hisoblanadi, axloqning muhim tomonlarini hamda elementlarini o‘zida ifoda 
qiladi
5
.Demak, etika kategoriyalari jamiyat farovonligiga va uning a’zolarining 
ma’naviy madaniyati bilan bog‘liq bo‘ladi. Kategoriyalar tabiatda ob’yektiv mavjud 
bo‘lib, jamiyatning rivojlanishi va odamlar madaniy hamda ma’rifiy saviyasining 
oshib borishi bilan ularning jamiyat uchun ahamiyati oshib, mazmuni esa 
chuqurlashib boradi. Kategoriyalarning zaruriyligining va mazmunining jamiyat 
tomonidan anglanishi ma’naviy hamda ma’rifiy tarbiyaviy ishlar bilan bevosita 
bog‘liq. 
Burch.
Shuni alohida ta’kidlash zarurki, kasb etikasida burch asosiy tushuncha 
hisoblanadi. Chunki, burch, mohiyatan, jamiyat, davlat va shahslarga nisbatan 
muayyan individdagi munosabat, ular oldidagi majburiyat. U vijdon, e’tiqod, 
mas’uliyat kabi tushunchalar bilan mustahkam bog‘liq. Umuman, hayotda insonning 
har bir hatti-harakati zamirida burch tushunchasi - burchga sadoqat yoki xiyonat 
yotadi.
«Burch - ado etilishi, bajarilishi majburiy bo‘lgan vazifa, majburiyatdir».
Demak, burch - qilinishi shart bo‘lgan ish, vazifa. Burch - biror hatti-harakat uchun 
javobgarlik hissidir. Avvalo, bu tushunchalar axloqiy va shu bilan birga huquqiy 
tushuncha hamdir. Axloqiy nuqtai nazardan qaraganda burch ijtimoiy-insoniy 
vazifalarni bajarishda keng namoyon bo‘ladi. Burch eng avvalo oilaviy – 
munosabatlarda mujassamlashadi. Ota-onalik burchi. Siyosiy va huquqiy burch, 
Vatan oldidagi burch Shular jumlasidandir. Davlat, jamiyat va xalq oldidagi burch 
aytish joiz bo‘lsa har bir inson-fuqaro hayot mazmun-maqsadi bo‘lishi kerak. 
Bugungi kunda Vatan oldidagi burch millat oldidagi burch bilan chambarchas 
bog‘lanib ketadi. 
Vatan oldidagi burch haqida O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida 
shunday deyilgan: