O'rta osiyoning dastlabki dorilfununi ismatillayeva Shahzodaxon

O'RTA OSIYONING DASTLABKI DORILFUNUNI
Ismatillayeva Shahzodaxon
Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universiteti,
Xorijiy filologiya fakulteti 1-kurs talabasi
Tel: [phone]
[e-mail]
Annotatsiya: Har bir o'quv dargohining o'z o'tmishiga ega. Ushbu maqolada Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universitetining uzoq o'tmishi, mazkur dargohdagi fakultetlarning tashkil topishi, Xorijiy filologiya fakultetining tarixi, bugungi kundagi ahamiyati, hozirda erishib kelayotgan yutuqlari va shu dargohda tahsil berayotgan professor- o'qituvchilarning muvaffaqiyatlari keng yoritib berilgan.
Kalit so'zlar: Universitetning nomlanishi, kasbiy va ilmiy atamalar, fakultetlarning maqomlari va lavozimlarning nomlari 1918 yil 9 mart kuni Turkiston o'lkasining XKK milliy universitetini xalq ta'limi komissarligiga bo'ysunish bilan tashkil etishga qaror qildi. Universitetga harbiy maktab binosi va Grand Dyuk N. K. Romanov saroyi berildi. Tashkiliy xarajatlar uchun 2 million rubl ajratildi. Ushbu qaror 1918 yil 16 martdagi Turkiston Davlat qo'mitasi buyrug'i bilan e'lon qilindi.
1918 yil 11 mart kuni Turkiston universiteti kengashi tuzildi, 1918 yil 5 aprel kuni kengash majlisida uning rahbarlari saylandi. Universitet direktori ilgari Petrograd gimnaziyalaridan birining o'qituvchisi va oliy xotin-qizlar kurslarining xususiy dotsenti sifatida ishlagan taniqli xalq ta'limi xodimi A. V. Popov edi. Direktor o'rinbosari eng yirik agronom-Rixard Rixardovich Shreder etib saylandi.
Turkiston Xalq universiteti tinglovchisi Elena Venediktovna Murashkina, Toshkent, 1919 yil ma'ruza kitobining old tomoni va bekor qilinishi
Shundan so'ng, universitetda o'qishni istaganlar yozishni boshladi. 1918-yil 21-aprel kuni Turkiston xalq universitetining tantanali ochilish marosimi bo'lib o'tdi. Dastlab bu erda o'qigan talabalar soni 1200 kishi edi.
Ta'kidlash joizki, Turkiston xalq universiteti tashkil topganining dastlabki davrida oliy ta'lim muassasasi emas edi. U turli xil ta'lim va ma'rifiy muassasalarni birlashtirgan o'ziga xos o'quv kombinati edi. U universitet tipidagi fakultetlarni o'z ichiga olgan: tabiiy-matematik, qishloq xo'jaligi, texnik, ijtimoiy-iqtisodiy va adabiy-falsafiy (1918 yil kuzidan boshlab tarixiy-filologik, pedagogika, jumladan, pedologiya, psixologiya) va turli kurslar: elektromontyorlar, o'rmon texniklari, yer-suv qo'mitalari o'qituvchilari, avtomobil ishlari, temir yo'l, chizmalar, kooperativ, pedagogik, xorijiy tillar, maktabgacha ta'lim, kesish va tikish, poyabzal ishlar va boshqalar. Universitetdagi kurslarni tinglashga barcha xohlovchilar, ularning ta'lim darajasidan qat'i nazar, ruxsat berildi. Ya'ni, ayrim hollarda, tabiatan universitet kurslari o'rta kasb-hunar ta'lim muassasalariga yaqinlashdi.
1961-1969 yillarda O'zMU Markaziy Osiyo muassasalari o'rtasida zamonaviy ta'lim tizimida birinchi o'rinni egalladi va Sovet Ittifoqining eng nufuzli oliy o'quv yurtlaridan biriga aylandi.
1918 yil 9 mart kuni Turkiston o'lkasining XKK milliy universitetini xalq ta'limi komissarligiga bo'ysunish bilan tashkil etishga qaror qildi. Universitetga harbiy maktab binosi va Grand Dyuk N. K. Romanov saroyi berildi. Tashkiliy xarajatlar uchun 2 million rubl ajratildi. Ushbu qaror 1918 yil 16 martdagi Turkiston Davlat qo'mitasi buyrug'i bilan e'lon qilindi.
1918 yil 11 mart kuni Turkiston universiteti kengashi tuzildi, 1918 yil 5 aprel kuni kengash majlisida uning rahbarlari saylandi. Universitet direktori ilgari Petrograd gimnaziyalaridan birining o'qituvchisi va oliy xotin-qizlar kurslarining xususiy dotsenti sifatida ishlagan taniqli xalq ta'limi xodimi A. V. Popov edi. Direktor o'rinbosari eng yirik agronom-Rixard Rixardovich Shreder etib saylandi.
Turkiston Xalq universiteti tinglovchisi Elena Venediktovna Murashkina, Toshkent, 1919 yil ma'ruza kitobining old tomoni va bekor qilinishi
Shundan so'ng, universitetda o'qishni istaganlar yozishni boshladi. 1918-yil 21-aprel kuni Turkiston xalq universitetining tantanali ochilish marosimi bo'lib o'tdi. Dastlab bu erda o'qigan talabalar soni 1200 kishi edi.
Ta'kidlash joizki, Turkiston xalq universiteti tashkil topganining dastlabki davrida oliy ta'lim muassasasi emas edi. U turli xil ta'lim va ma'rifiy muassasalarni birlashtirgan o'ziga xos o'quv kombinati edi. U universitet tipidagi fakultetlarni o'z ichiga olgan: tabiiy-matematik, qishloq xo'jaligi, texnik, ijtimoiy-iqtisodiy va adabiy-falsafiy (1918 yil kuzidan boshlab tarixiy-filologik, pedagogika, jumladan, pedologiya, psixologiya) va turli kurslar: elektromontyorlar, o'rmon texniklari, yer-suv qo'mitalari o'qituvchilari, avtomobil ishlari, temir yo'l, chizmalar, kooperativ, pedagogik, xorijiy tillar, maktabgacha ta'lim, kesish va tikish, poyabzal ishlar va boshqalar. Universitetdagi kurslarni tinglashga barcha xohlovchilar, ularning ta'lim darajasidan qat'i nazar, ruxsat berildi. Ya'ni, ayrim hollarda, tabiatan universitet kurslari o'rta kasb-hunar ta'lim muassasalariga yaqinlashdi.
1961-1969 yillarda O'zMU Markaziy Osiyo muassasalari o'rtasida zamonaviy ta'lim tizimida birinchi o'rinni egalladi va Sovet Ittifoqining eng nufuzli oliy o'quv yurtlaridan biriga aylandi.
1918 yil 9 mart kuni Turkiston o'lkasining XKK milliy universitetini xalq ta'limi komissarligiga bo'ysunish bilan tashkil etishga qaror qildi. Universitetga harbiy maktab binosi va Grand Dyuk N. K. Romanov saroyi berildi. Tashkiliy xarajatlar uchun 2 million rubl ajratildi. Ushbu qaror 1918 yil 16 martdagi Turkiston Davlat qo'mitasi buyrug'i bilan e'lon qilindi.
1918 yil 11 mart kuni Turkiston universiteti kengashi tuzildi, 1918 yil 5 aprel kuni kengash majlisida uning rahbarlari saylandi. Universitet direktori ilgari Petrograd gimnaziyalaridan birining o'qituvchisi va oliy xotin-qizlar kurslarining xususiy dotsenti sifatida ishlagan taniqli xalq ta'limi xodimi A. V. Popov edi. Direktor o'rinbosari eng yirik agronom-Rixard Rixardovich Shreder etib saylandi.
Turkiston Xalq universiteti tinglovchisi Elena Venediktovna Murashkina, Toshkent, 1919 yil ma'ruza kitobining old tomoni va bekor qilinishi
Shundan so'ng, universitetda o'qishni istaganlar yozishni boshladi. 1918-yil 21-aprel kuni Turkiston xalq universitetining tantanali ochilish marosimi bo'lib o'tdi. Dastlab bu erda o'qigan talabalar soni 1200 kishi edi.
Ta'kidlash joizki, Turkiston xalq universiteti tashkil topganining dastlabki davrida oliy ta'lim muassasasi emas edi. U turli xil ta'lim va ma'rifiy muassasalarni birlashtirgan o'ziga xos o'quv kombinati edi. U universitet tipidagi fakultetlarni o'z ichiga olgan: tabiiy-matematik, qishloq xo'jaligi, texnik, ijtimoiy-iqtisodiy va adabiy-falsafiy (1918 yil kuzidan boshlab tarixiy-filologik, pedagogika, jumladan, pedologiya, psixologiya) va turli kurslar: elektromontyorlar, o'rmon texniklari, yer-suv qo'mitalari o'qituvchilari, avtomobil ishlari, temir yo'l, chizmalar, kooperativ, pedagogik, xorijiy tillar, maktabgacha ta'lim, kesish va tikish, poyabzal ishlar va boshqalar. Universitetdagi kurslarni tinglashga barcha xohlovchilar, ularning ta'lim darajasidan qat'i nazar, ruxsat berildi. Ya'ni, ayrim hollarda, tabiatan universitet kurslari o'rta kasb-hunar ta'lim muassasalariga yaqinlashdi.
1961-1969 yillarda O'zMU Markaziy Osiyo muassasalari o'rtasida zamonaviy ta'lim tizimida birinchi o'rinni egalladi va Sovet Ittifoqining eng nufuzli oliy o'quv yurtlaridan biriga aylandi.

Xorijiy filologiya fakulteti Mirzo Ulug‘bek nomidagi O’zbekiston Milliy universitetining nufuzli fakultetlaridan biri.
Xorijiy filologiya fakulteti 1994-yili roman - german filologiyasi va rus filologiyasi fakultetlarining birlashishi natijasida tashkil topgan. Roman-german filologiyasi fakulteti 1962-yilda tashkil etilgan. Rus filologiyasi kafedrasi universitetning keksa kafedralaridan hisoblanib, u 1941-1942 yillarda tarix-filologiya fakulteti tarkibida tashkil etilgan. 1943 yildan filologiya fakulteti alohida fakultet boʼlib ajralib chiqadi.
Fakultetining tashkil topishida Ikkinchi Jahon urushi yillarida Oʼrta Osiyo universitetida mehnat qilgan rus olimlari akademiklar V.M.Jirmunskiy va V.F.Shishmarevning xizmatlari katta bo'lgan. Ularning tashabbuslari bilan 1943 yil universitetning filologiya fakulteti tarkibida roman-german filologiyasi kafedrasi ochilgan. Roman-german filologiyasi fakultetiga turli yillarda dotsentlar Ye.F.Vaganov (1963-1981), Z.B.Sattarova (1981-1985), J.А.Bobojonova (1985-1992) va f.f.d., professor А.А.Аbuduazizov (1992-1994) rahbarlik qildilar. Rus filologiyasi fakultetini dotsent P.P.Filippov boshqargan (1980-1994). Yangidan tashkil etilgan xorijiy filologiya fakultetini Oʼzbekistonda xizmat koʼrsatgan fan arbobi, professor А.А.Аbduazizov rahbarlik qilgan (1994-2007). 2007 yil 20 avgustdan 2008 yil iyulgacha fakultetni f.f.d., professor А.E.Mamatov boshqargan. 2008 yil iyuldan 2012 yilgacha fakultetga f.f.n., dotsent Sh.S. Imyaminova rahbarlik qilgan. 2012 yil noyabrdan 2013 yil iyulgacha f.f.n., dotsent J.Sh.Djumabaeva boshqargan. 2013 yil iyuldan 2022 yilgacha f.f.n., dotsent I.А.Joʼrayeva rahbarlik qilgan. Hozirgi vaqtda esa X. Bakiyev rahbarlik qilib kelmoqda.
Fakultet professor-o'qituvchilarining bugungi kundagi asosiy vazifalari - talabalarga kelajakda jamiyatda o'z o’rinlarini topishiga, bir nechta xorij tillarini mukammal biladigan, mustaqil, ijodkor va yetuk mutaxassislar bo'lib etishishlariga yordam berish. Bugungi kunda fakultet jamoasining diqqat e’tibori respublikamizda ilm-fanni rivojlanishiga katta hissa qo’shish, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, hamkorlikdagi ta'lim loyihalarini amalga oshirishga qaratilgan.

Fakultet professo-o’qituvchilari xorijiy tillar bo’yicha ham ma'ruzalar ham amaliy mashg’ulotlar olib boradilar. Bundan tashqari fakultetning ko’plab professor-o'qituvchilari AQShning Origona universiteti, Buyuk Britaniyaning Norvich til o’qitish instituti, Fransiyaning nufuzli universitetlarida, V.M.Lomonosov nomidagi MDU, Toshkentdagi Gyote instituti va boshqa xorijiy universitetlarda malakalarini oshirganlar va oshirmoqdalar. Ular tomonidan shu kunga qadar 100 dan ortiq darsliklar, o‘quv, o‘quv –uslubiy qo‘llanmalar va 20 dan ortiq lug‘atlar yaratildi. Professor-o‘qituvchilar tomonidan o‘zbek tilidan chet tillariga va aksincha chet tillaridan o‘zbek tiliga 30 dan ortiq badiiy asarlar tarjima qilindi. Nemis filologiyasi kafedrasi katta o‘qituvchisi X.Qo‘chqorova shvetsariyalik nemis zabon zamonaviy yozuvchilaridan Jenni Erpenbekning “Makon istab”, Elke Haydenrayh va Bernd Shrederning “Azaliy ishq” asarlarini bevosita o‘zbek tiliga tarjima qildi. Iqtidorli talabalar o‘zbek shoirlari Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Muhammad Yusufning she’rlarini o‘zbek tilidan ingliz, nemis,fransuz va rus tillariga tarjima qildilar.

Filologiya fanlari doktori, dosent Ermatov Bahodir Sodiqovich respublikada fan, madaniyat, ta’lim sohalarini rivojlantirishga, yosh avlodni vatanparvarlik, mustaqillik va ijtimoiy adolat g‘oyalariga sadoqat ruhida tarbiyalashga qo‘shgan hissasi uchun 1997 yil “Shuhrat” medali bilan taqdirlangan.Filologiya fanlari doktori, professor Abduzuxur Abdumajitovich Abduazizov O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi (1998) unvonini olgan.Rus adabiyotshunosligi kafedrasi professori, filologiya fanlari doktori Aleksandra Nikolayevna Davshan “Do‘stlik” ordeni bilan mukofotlangan (2007).Rus tilshunosligi kafedrasi professori, filologiya fanlari doktori Anna Gennadiyevna Sheremeteva ilmiy hamda pedagogik faoliyati uchun “Do‘stlik” ordeni bilan mukofotlandi (2008). Anna Gennadiyevna 2018 yilda “Пушкин” ordeni bilan mukofotlangan. Rossiya Federatsiyasining chet eldagi vatandoshlari bilan ishlash hukumat komissiyasining faxriy yorlig’i, Rossiya Federatsiyasining O‘zbekistondagi fan va madaniyat markazi (Rossotrudnichestvo) vakolatxonasining faxriy yorlig’i, Moskva hukumatining faxriy yorlig’i, Toshkentdagi Rus madaniyat markazining «За вклад в развитие русской культуры в Узбекистане» faxriy belgisi bilan taqdirlangan.
Filologiya fanlari doktori, professor Raima Xakimovna Shirinovaning fransuz tilini o‘qitish va o‘rgatish, fransuz madaniyatini targ‘ib qilishda qo‘shgan xizmati Fransiya hukumati tomonidan yuqori baholanib 2019 yil 27 martda fransuz til va madaniyatini rivojlantirishdagi buyuk xizmatlari uchun – “Palmes Academique” ordeni bilan mukofotlandi.

Foydalanilgan adabiyotlar: Internet sayti:
https://nuu.uz